برنامه ریزی شهری
محمد ابراهیم عفیفی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 دی 1400
چکیده
توسعه بدون برنامه شهرها و ازدیاد جمعیت موجب بروز معضلات جوامع شهری شده است. از جمله پدیده جزایر حرارتی که نتیجه افزایش دمای غیر عادی شهر نسبت به حومه آن است. در این مقاله، وضعیت جزیره حرارتی شهر کرمانشاه از لحاظ تغییرات مکانی- زمانی مورد بررسی قرار گرفت. هدف از انتخاب کرمانشاه اهمیت آن از لحاظ موقعیت مکانی، همچنین عدم مطالعه در زمینه ...
بیشتر
توسعه بدون برنامه شهرها و ازدیاد جمعیت موجب بروز معضلات جوامع شهری شده است. از جمله پدیده جزایر حرارتی که نتیجه افزایش دمای غیر عادی شهر نسبت به حومه آن است. در این مقاله، وضعیت جزیره حرارتی شهر کرمانشاه از لحاظ تغییرات مکانی- زمانی مورد بررسی قرار گرفت. هدف از انتخاب کرمانشاه اهمیت آن از لحاظ موقعیت مکانی، همچنین عدم مطالعه در زمینه جزیره حرارتی در این شهر می باشد. دادهها روشها و شاخصهای مورد استفاده در این تحقیق عبارتند از تصاویر چند زمانه لندست 5 باندهای 4 و 5 و مادون قرمز حرارتی با قدرت تفکیک 30 و 120 متر و لندست 8 باندهای 10 و 11 با قدرت تفکیک 30 و 100 متر (TM1992،1998،2007،2011 و OLI/TIRS 2016) و شاخص حد آستانه NDVI و قانون پلانک برای تصاویر TMو الگوریتم دو پنجره تصاویر OLI/TIRS، دمای سطح زمین استخراج شد. سپس دمای سطح زمین نرمال گردید و رابطه آن با کسر پوشش و تغییرات کاربری زمین بررسی شد. منطقه به پنچ طبقه بسیار خنک تا بسیار گرم طبقه بندی شد و مساحت مربوط به هر طبقه محاسبه و تغییرات آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که جزایر حرارتی شهر کرمانشاه با ساخت و ساز و کاربری اراضی رابطه مستقیم دارد. بطوریکه در دوره زمانی مورد مطالعه (2016-1992) با تبدیل 3800 هکتار از اراضی کشاورزی و بایر منطقه به مناطق ساخته شده شهری وسعت شهر حدودا دو برابر شده است. همچنین مشخص شد کاربری بایر کانون اصلی جزایر حرارتی شهر کرمانشاه است.
برنامه ریزی شهری
پریوش باوقار زعیمی؛ مرضیه موغلی؛ محمد ابراهیم عفیفی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 دی 1400
چکیده
هدف از انجام این پژوهش اولویت بندی محلات شهری با رویکرد شاخص های توسعه پایدار در محلات شهر بندرعباس بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد و برای بدست آوردن اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. به منظور اولویت بندی محلات شهر بندرعباس بر اساس شاخص ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش اولویت بندی محلات شهری با رویکرد شاخص های توسعه پایدار در محلات شهر بندرعباس بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد و برای بدست آوردن اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. به منظور اولویت بندی محلات شهر بندرعباس بر اساس شاخص های پایداری، پرسشنامه شاخص های پایدار در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی طراحی شد. سپس با استفاده از نظرات 30 نفر از متخصصان اولویت بندی محلات با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا شاخصهای موثر در ابعاد مختلف پایداری (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی)شناسایی شده و در چهار طبقه تعریف و ماتریس مقایسه دودویی برای هر عامل تهیه و در اختیار کارشناسان قرار گرفته است.نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد که محلات گل شهر، آزادگان و شاه حسینی دارای پایداری بیشتری در شاخص های توسعه پایدار می باشند و محلات دوهزار، توحید و نخل ناخدا از پایداری کمتری نسبت به دیگر محلات شهر برخوردار می باشند.
برنامه ریزی شهری
اسماعیل برزگر؛ عبدالرسول قنبری؛ مرضیه موغلی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 دی 1400
چکیده
مفهوم زیستپذیری به دلیل اهمیت تهدیدهای موجود در حوزه وضعیت کیفیت زندگی رشد یافته است. عواملی مانند رشد سریع، فقدان اراضی زراعی و فضاهای باز، کمبود مسکن، رشد نابرابری اجتماعی، ضعف فرایند هویت محلی، مکانی و زندگی اجتماعی، تهدیدات جدی برای زیستپذیری و اجتماعی به شمار مییایند. هدف اصلی این پژوهش، سنجش ابعاد موثر بر زیستپذیری شهری ...
بیشتر
مفهوم زیستپذیری به دلیل اهمیت تهدیدهای موجود در حوزه وضعیت کیفیت زندگی رشد یافته است. عواملی مانند رشد سریع، فقدان اراضی زراعی و فضاهای باز، کمبود مسکن، رشد نابرابری اجتماعی، ضعف فرایند هویت محلی، مکانی و زندگی اجتماعی، تهدیدات جدی برای زیستپذیری و اجتماعی به شمار مییایند. هدف اصلی این پژوهش، سنجش ابعاد موثر بر زیستپذیری شهری در شهرستان مهر با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری است. به عبارتی دیگر، در این پژوهش، اثر برخی شاخصهای اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی، زیستمحیطی، کالبدی و مدیریتی، بر زیستپذیری شهری شهرستان مهر بررسی شده است. پژوهش حاضر از نظر روششناختی با توجه به اهداف موضوع از نوع کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شهرستان مهر (شهرهای مهر، وراوی، گلهدار، اسیر، فال و خوزی) شامل 43950 نفر میباشد. حجم نمونه بر حسب جمعیت شهرهای مذکور و با استفاده از فرمول کوکران350 نفر مشخص و به روش نمونهگیری تصادفی ساده انجام شده است. در نهایت، پردازش اطلاعات با نرمافزار SPSS صورت گرفت و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از پرسشنامه با روش معادلات ساختاری و نرم افزارAMOS ، انجام شد. بر اساس نتایج، در شهرستان مهر، عوامل اقتصادی با ضریب بتای 95/. دارای بیشترین تأثیر بر زیستپذیری در شهرهای مورد مطالعه است.
برنامه ریزی شهری
یعقوب آذرگشت؛ حمید جلالیان؛ غلامرضا جانباز قبادی؛ نازنین تبریزی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 دی 1400
چکیده
در مورد توسعه پایدار شهری و منطقهای فرمول واحدی برای تمام کشورها وجود نداشته و هر کشوری باید با شرایط اجتماعی، اقتصادی، اکولوژیکی و فضایی خود به دنبال تدوین معیارهای خاص توسعه شهری پایدار باشد.در همین ارتباط، تهران به عنوان یک کلانشهر و پایتخت ایران، از منظر جغرافیایی(کالبدی – فضایی و عملکردی) و با توجه به توسعه نامتوازن سرزمین ...
بیشتر
در مورد توسعه پایدار شهری و منطقهای فرمول واحدی برای تمام کشورها وجود نداشته و هر کشوری باید با شرایط اجتماعی، اقتصادی، اکولوژیکی و فضایی خود به دنبال تدوین معیارهای خاص توسعه شهری پایدار باشد.در همین ارتباط، تهران به عنوان یک کلانشهر و پایتخت ایران، از منظر جغرافیایی(کالبدی – فضایی و عملکردی) و با توجه به توسعه نامتوازن سرزمین و اقتصاد نفتی، با چالشهای بیشماری روبرو است. کلانشهری که در اغلب شاخصهای اجتماعی– اقتصادی و محیط زیستی، خطوط قرمز را پشت سر گذاشته و سیاستهای تمرکزگرایی از گذشته تاکنون در حوزههای سیاسی، اداری، بازرگانی، صنعتی و آموزشی موجب تمرکز شدید جمعیت و فعالیت در فضای آن شدهاست. این پژوهش با هدف تبیین سهم عوامل اثرگذار در توسعه پایدار کلانشهر تهران انجام شده است. روش پژوهش، روش کیفی و ابزار اصلی گردآوری و تحلیل داده، تکنیک دلفی کمّی بوده است.نتایج پژوهش نشان میدهد مهمترین عوامل اثرگذار در توسعه پایدار کلانشهر تهران به ترتیب عبارتند از: مسئولیتپذیری، راهبردی و آیندهنگری، انعطافپذیری و پاسخگویی، تصمیمگیری، ساختار قدرت و عدم موازیکاری نهادها.
برنامه ریزی شهری
حسین نظم فر؛ منیز شیرزاد
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 اسفند 1400
چکیده
هدف از انجام این پژوهش مقایسه نه روش نظارت شده در طبقه بندی پوشش اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 8 در دریاچه ارومیه میباشد. ماهیت این پژوهش توسعه ای-کاربردی و روش انجام آن توصیفی-تحلیلی است. بدین منظور تصاویر ماهوارهای سنجنده OLI مربوط به تاریخ (8/ 7 0/ 2016 و 6 / 7 0/ 2016) از سایت USGS بارگیری شد و پس از اعمال پیشپردازش با استفاده ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش مقایسه نه روش نظارت شده در طبقه بندی پوشش اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 8 در دریاچه ارومیه میباشد. ماهیت این پژوهش توسعه ای-کاربردی و روش انجام آن توصیفی-تحلیلی است. بدین منظور تصاویر ماهوارهای سنجنده OLI مربوط به تاریخ (8/ 7 0/ 2016 و 6 / 7 0/ 2016) از سایت USGS بارگیری شد و پس از اعمال پیشپردازش با استفاده از بازدیدهای میدانی و دستگاه موقعیتیاب جهانی نمونههای تعلیمی برای هر کاربری (دریاچه، شورزار، کشاورزی، سایر اراضی)در محدوده مورد مطالعه تهیه گردید. در مرحله بعد طبقهبندی با استفاده از نه الگوریتم نظارت شده (شبکه عصبی، ماشین بردار پشتیبان، حداکثر احتمال، ماهالانوبیس، حداقل فاصله از میانگین، سطوح موازی، واگرایی اطلاعات طیفی، کدهای باینری، زاویه طیفی) انجام شد. در مرحله آخر به منظور بررسی دقت و صحت طبقهبندی تصاویر از معیارهای ارزیابی(دقت تولید کننده، دقت کاربر، صحت کلی، ضریب کاپا ) استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که روش طبقهبندی ماشین بردار پشتیبان با ضریب کاپای99.57 درصد ، روش شبکه عصبی با ضریب کاپای 98.66درصد ، روش حداکثر احتمال با ضریب کاپای 98.58درصد نسبت به سایر روشها دارای دقت بیشتری میباشند. همچنین کمترین دقت را الگوریتمهای کدهای باینری سطوح موازی و زاویه طیفی دارند.
برنامه ریزی شهری
مصطفی الطافی؛ محمد اسکندری ثانی؛ صدرالدین متولی؛ غلامرضا جانبازقبادی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 خرداد 1401
چکیده
گردشگری یک صنعت پیشرو در جهان است که ضمن توسعه بسیار، تأثیرات زیادی در کشورها داشته و توجه به معیارهای توسعه آن میتواند وضعیت مقصد گردشگری را بهبود بخشد، در این بین برندسازی نقشی حیاتی برای رشد گردشگری ایفا میکند. برندسازی مقصد گردشگری شامل مجموعهای از فعالیتها و برنامههاست که به مقصد گردشگری ماهیت داده و آن را متمایز میسازد ...
بیشتر
گردشگری یک صنعت پیشرو در جهان است که ضمن توسعه بسیار، تأثیرات زیادی در کشورها داشته و توجه به معیارهای توسعه آن میتواند وضعیت مقصد گردشگری را بهبود بخشد، در این بین برندسازی نقشی حیاتی برای رشد گردشگری ایفا میکند. برندسازی مقصد گردشگری شامل مجموعهای از فعالیتها و برنامههاست که به مقصد گردشگری ماهیت داده و آن را متمایز میسازد و ارتباط احساسی بین گردشگر و مقصد گردشگری را تقویت و مستحکم میکند. این تحقیق باهدف بررسی تأثیرگذاری معیارهای گردشگری از منظر شهروندان و تعیین برند گردشگری شاهرود از منظر نخبگان انجام شده است؛ پژوهش پیشرو از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی است. جمعآوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی و پیمایشی با جامعه آماری 30 نفر بهعنوان نمونه از کارشناسان گردشگری است که پس از بررسی، معیارهایی در چهار بعد نمادهای فیزیکی، اقتصادی و زیرساختی، دید و منظر و فرهنگی و اجتماعی انتخاب و وزندهی شاخصها بر اساس AHP انجام شد. در بخش دیگر پرسشنامه محقق ساخته که دارای آلفای کرونباخ 893/0 و نمونه آماری 384 نفره بر اساس فرمول کوکران میباشد میزان تأثیرگذاری معیارهای گردشگری طبق نظر مردم با نرمافزار SPSS تحلیل گردید. محدوده پژوهش شهر شاهرود با مساحت 51419 کیلومترمربع است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که گردشگری در شاهرود از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده و در سطح قابل قبولی نیست و در بخش خبرگان شاخصهای اماکن رفاهی، امنیت و مهماننوازی به ترتیب در اولویت قرار گرفتند و معیار اماکن رفاهی و اقامتی بهعنوان برند گردشگری شاهرود انتخاب گردید.
برنامه ریزی شهری
الهه عظیمی؛ رضا اکبری؛ محسن آرمین
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 خرداد 1401
چکیده
در این تحقیق نقشه کاربری اراضی به روش حداکثر احتمال در مناطق 8 گانه شهر اهواز و نقشههای ارتفاع از سطح دریا و شیب در محیط نرمافزار Arc Map تهیه شد. برای ارزیابی صحت طبقهبندی نقشه کاربری اراضی، خطای تصویر طبقهبندی شده با یک تصویر مرجع حاوی تعدادی نقاط کنترل زمینی مقایسه گردید. نقشه جزایر حرارتی شهری با استفاده از الگوریتم پنجره مجزا ...
بیشتر
در این تحقیق نقشه کاربری اراضی به روش حداکثر احتمال در مناطق 8 گانه شهر اهواز و نقشههای ارتفاع از سطح دریا و شیب در محیط نرمافزار Arc Map تهیه شد. برای ارزیابی صحت طبقهبندی نقشه کاربری اراضی، خطای تصویر طبقهبندی شده با یک تصویر مرجع حاوی تعدادی نقاط کنترل زمینی مقایسه گردید. نقشه جزایر حرارتی شهری با استفاده از الگوریتم پنجره مجزا روی مجموعه دادههای ماهواره لندست 8 در محیط نرمافزار ENVI تهیه شد. نتایج نشان داد که نقشه کاربری ارضی تهیه شده دارای ضریب کاپای 86 درصد و صحت و اعتباری مطلوب میباشد. در بخش تحلیل رابطه بین کاربری اراضی و جزایر حرارتی، نتایج حاکی از آن است که منطقه هشت شهر اهواز با میانگین دمای 3/43 و منطقه چهار با میانگین دمای 6/32 به ترتیب بیشترین و کمترین دما را به خود اختصاص دادند. با مقایسه درصد طبقات کاربری در مناطق هشت و چهار شهر اهواز میتوان گفت که کاربری صنعتی باعث افزایش میانگین دمای مناطق شهری و کاربری فضای باعث کاهش میانگین دمای مناطق شهری خواهد شد. مناطق با شیب صفر تا 5/1 درصد دارای میانگین دمای 34 درجه و مناطق با شیب 10 تا 37 درصد دارای میانگین دمای 41 درجه سانتیگراد هستند. در مناطق شهری دارای ارتفاع پایینتر از سطح دریا و مناطق شهری با ارتفاع 64 تا 80 متر از سطح دریا میانگین دمای به ترتیب 34 و 41 درجه سانتیگراد است.
برنامه ریزی شهری
مهری روزبهانی؛ غلامرضا جانباز قبادی؛ صدرالدین متولی؛ جلال عظیمی آملی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 خرداد 1401
چکیده
فضای شهری عنصر اساسی ساخت شهر است و از بین فضاهای شهری، فضای سبز شهری نقش مهمی در حفظ تعادل محیطزیست و تعدیل آلودگی هوا، کاهش تراکم و پرورش روحی و جسمی شهروندان دارد. فضای سبز شهری دربرگیرنده بخشی از سیمای شهر است و استقرار پارکهای شهری تأثیری مثبت بر کیفیت زندگی و رضایتمندی شهروندان دارد و درک نادرست در مکانیابی و توزیع اینگونه ...
بیشتر
فضای شهری عنصر اساسی ساخت شهر است و از بین فضاهای شهری، فضای سبز شهری نقش مهمی در حفظ تعادل محیطزیست و تعدیل آلودگی هوا، کاهش تراکم و پرورش روحی و جسمی شهروندان دارد. فضای سبز شهری دربرگیرنده بخشی از سیمای شهر است و استقرار پارکهای شهری تأثیری مثبت بر کیفیت زندگی و رضایتمندی شهروندان دارد و درک نادرست در مکانیابی و توزیع اینگونه فضاها تأثیرگذاری آنها را محدود میکند. پژوهش حاضربا هدف بررسی توزیع مناسب پارکها و سنجش سطح رضایتمندی شهروندان ازوضعیت پارکها با استفاده از مولفههای مرتبط انجام شده است. پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و اطلاعات آن بر اساس منابع کتابخانهای، بازدید میدانی و پرسشنامه محقق ساخته است. آلفای کرونباخ 933/0و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفره و محدوده جغرافیایی پژوهش شهر تهران میباشد. یافتهها نشان میدهد پوشش سبز مناطق 22 گانه منفی بوده و مناطق یک و 22 بیشترین کاهش و مناطق 2 و 19 بیشترین افزایش را بین مناطق داشتهاند. بررسی شاخصها با مدل (AHP) نشان داد که توزیع فضایی پارکها مناسب نیست همچنین در سنجش سطح رضایتمندی شاخص سطل زباله با میانگین 07/4، شاخص روشنایی در شب با 33/4 و شاخص ایستگاه اتوبوس با 28/3 بیشترین امتیاز را کسب کردند و با توجه به اینکه میانگین پاسخها پایینتر از حد متوسط قرار دارد نتیجه گرفته میشود که این وضعیت در رضایتمندی شهروندان از فضای سبز تأثیر منفی دارد و شهروندان از فضای سبز شهری رضایت ندارند به همین منظور جهت بهبود وضعیت پیشنهاداتی ارائه گردید.
برنامه ریزی شهری
محمد ابراهیم عفیفی؛ پویا امیری؛ مرضیه موغلی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 خرداد 1401
چکیده
نظام مدیریتی شهر تهران از حیث ساختاری متمرکز است و از حیث کارکردی دارای مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و محیطی است. تصویرسازی از آینده شهر بدون تفکر درباره مدیریت امکانپذیر نیست. بر این اساس تصویرسازی از آینده حکمرانی شهر یکی از مهمترین موضوعاتی است که به آن پرداخته شود. هدف پژوهش بررسی نقش آیندهپژوهی در توسعه مدیریت شهری ...
بیشتر
نظام مدیریتی شهر تهران از حیث ساختاری متمرکز است و از حیث کارکردی دارای مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و محیطی است. تصویرسازی از آینده شهر بدون تفکر درباره مدیریت امکانپذیر نیست. بر این اساس تصویرسازی از آینده حکمرانی شهر یکی از مهمترین موضوعاتی است که به آن پرداخته شود. هدف پژوهش بررسی نقش آیندهپژوهی در توسعه مدیریت شهری تهران است. پژوهش ازنظر هدف کاربردی، ازنظر ماهیت تبیینی و ازنظر روش ترکیبی است. روش جمع آوری دادهها کتابخانهای- اسنادی است. جامعهی آماری را 124 نفر از کارشناسان و خبرگان دستگاههای دولتی مدیریت شهر تهران تشکیل داده است. روش نمونهگیری احتمالی و از نوع طبقهای است. ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامه است. قلمرو مکانی تحقیق، سازمان شهرداری تهران میباشد. برای آیندهپژوهی مدیریت شهر تهران و بررسی پیشرانهای مورد نظر، معیارهای تأثیرگذار بر مدیریت توسعه شهر تهران با استفاده از مدل تاپسیس بر رتبهبندی شده است. با بررسی این معیارها سناریوهای ممکن، محتمل و مطلوب تدوینشده است. نتایج یافتههای پژوهش نشان میدهد از معیارهای ارزیابیشده، تأکید بر ساختار غیر متمرکز و یکپارچه مدیریتی با کسب امتیاز (0.967) جایگاه اول را به خود اختصاص داده است. بر اساس روش آیندهپژوهی در مدیریت توسعه شهر تهران، سه سناریو تدوین شد. با توجه به بررسی سناریوها مدل پیشنهادی ارائه شد. تأکید این مدل استفاده از مشارکت بخش عمومی و بخش مردمی در کنار بخش دولتی است.
برنامه ریزی شهری
محمدرضا اوطاری؛ مجید شمس؛ پروانه زیویار
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 تیر 1401
چکیده
هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی شهر سالم در راستای تحقق زیست پذیری منطقه یک تهران است. تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع پژوهش های بنیادی-کاربردی که از یکسو با مطالعات اسنادی - کتابخانه ای به بررسی ابعاد، تعاریف و چارچوب نظری تحقیق و از سویی دیگر با مشاهدات میدانی دقیق به گردآوری داده ها و اطلاعات لازم در محدوده مورد مطالعه برای دستیابی به سؤالات ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی شهر سالم در راستای تحقق زیست پذیری منطقه یک تهران است. تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع پژوهش های بنیادی-کاربردی که از یکسو با مطالعات اسنادی - کتابخانه ای به بررسی ابعاد، تعاریف و چارچوب نظری تحقیق و از سویی دیگر با مشاهدات میدانی دقیق به گردآوری داده ها و اطلاعات لازم در محدوده مورد مطالعه برای دستیابی به سؤالات تحقیق می پردازد. بعد از مشخص کردن ابعاد و شاخص های تحقیق (در قالب ابعادی دو سویه) داده ها از طریق نرم افزار Lisrel و آزمون تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و برای تایید نهایی مدل اطلاعات در نرم افزار Smart PLS وارد و اقدام به انجام تائید مدل نمودیم. نتایج تحلیل ها نشان داد که تمام روابط با 99 درصد اطمینان مورد تائید بوده و هیچکدام از شاخصها بار عاملی کمتر از 0.5 نداشتند و ضریب معنیداری تمامی شاخصها مورد تائید بودند. همینطور بار عاملی کلیه سؤال ها بالاتر از 0.7 بوده و کلیه شاخص ها از نظر همگن بودن با متغیرها، مورد تائید قرار گرفتند. روایی سازه شامل روایی همگرا بررسی شد و نتایج ارزیابی های موجود نشان داد بعد نهادی- مدیریتی با بیشترین میزان تأثیر در رده اول شاخص های تحقق شهر سالم و زیست پذیر، بعد کالبدی- محیطی و اقتصاد شهری در اولویت دوم، بعد اجتماع شهری، بعد تاریخ شهری، بعد زیست محیطی در اولویت سوم بیشترین میزان تأثیر را در بین ابعاد شهر سالم در راستای تحقق زیستپذیری در منطقه یک تهران را دارا هستند.
برنامه ریزی شهری
رستم صابری فر
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1401
چکیده
مدیریت رواناب در مناطق شهری، یکی از چالش برانگیزترین مسائل بوده و در مناطقی که ساکنین از توان اقتصادی و اجتماعی پایینتری برخوردارند، پیچیدهتر است. چرا که کانالهای موجود که تنها برای رواناب معمول معابر طراحی شدهاست، به دلیل روانه شدن رواناب و فاضلاب مساکن، عملکرد مناسب خود را از دست میدهند. بنابراین، اگر ساکنین متقاعد شوند ...
بیشتر
مدیریت رواناب در مناطق شهری، یکی از چالش برانگیزترین مسائل بوده و در مناطقی که ساکنین از توان اقتصادی و اجتماعی پایینتری برخوردارند، پیچیدهتر است. چرا که کانالهای موجود که تنها برای رواناب معمول معابر طراحی شدهاست، به دلیل روانه شدن رواناب و فاضلاب مساکن، عملکرد مناسب خود را از دست میدهند. بنابراین، اگر ساکنین متقاعد شوند که رواناب و فاضلاب خود را روانه معابر نسازند، بخش زیادی از این مشکلات مرتفع خواهد شد. به همین منظور، این بررسی با روش توصیفی و تحلیلی در قالب نظریههای حلقههای کنش ذهنی و پذیرش نوآوری، با استفاده از اسناد موجود و تکمیل پرسشنامه نزد 380 نفر از ساکنین، در محله آبکوه مشهد انجام شد. به این منظور، ابتدا دلایل ناکامی شیوههای قبلی مشخص گردید. پس از آن، با شناسایی کنشگران و فعالین تاثیرگذار در محله، روند مداخلات اجتماعی و جریانسازی، عملیاتی شد. به این طریق، مشارکت واقعی حداقل 24 خانوار ممکن شده و پروژه مورد نظر، در بین این گروه به انجام رسید. بررسی پیامدهای واقعی پروژه مشخص ساخت که با این روش، مدیریت و دفع رواناب محدوده با کمترین هزینه و با بالاترین کیفیت ممکن بوده و این امر رضایتمندی ساکنین را به شکل معناداری افزایش میدهد.
برنامه ریزی شهری
عباس آیاتی فرد؛ سیامک نیری فلاح؛ اکرم خلیلی؛ جلال عظیمی آملی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 تیر 1401
چکیده
تهدیدات روبه گسترش مردممحور، جایگاه ویژهای در میان تهدیدات پدافند غیرعامل دارند که نه ازجانب دشمن خارجی بلکه از طرف یکی از ارزشمندترین داراییها- مردم- واقع میشود و سازوکار مقابله با این تهدید پیچیده و حساس است. با پذیرش ضرورت عدم خشونت ورزی در مواجهه با این تهدید، علم میانرشتهای پدافند غیرعامل با ماهیت غیرنظامی خود یکی ...
بیشتر
تهدیدات روبه گسترش مردممحور، جایگاه ویژهای در میان تهدیدات پدافند غیرعامل دارند که نه ازجانب دشمن خارجی بلکه از طرف یکی از ارزشمندترین داراییها- مردم- واقع میشود و سازوکار مقابله با این تهدید پیچیده و حساس است. با پذیرش ضرورت عدم خشونت ورزی در مواجهه با این تهدید، علم میانرشتهای پدافند غیرعامل با ماهیت غیرنظامی خود یکی از مناسبترین روشها برای مواجهه با ناآرامیهای اجتماعی ذیل تهدیدات مردممحور است. در این راستا، اهداف پنجگانۀ تعریفشده در این علم -با اولویت بازدارندگی- ضرورت شناخت جامع و تخصصی متغیرها و ماهیت آنها را بیان میدارد و با شناخت متغیرها، امکان پایش و ارزیابی آنها و درنتیجه پیشبینی و مدیریت مطلوب بحران فراهم میگردد. هدف کلان این پژوهش، استخراج و اولویتبندی متغیرهای کلان مؤثر بر علم پدافند غیرعامل با تأکید بر تهدیدات مردممحور، با رویکرد بازدارندگی و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) است. با تاکید بر اهمیت فرآیند تعریف متغیرها، این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی با ابزار مطالعه کتابخانهای و مصاحبه به استخراج فهرست اولیۀ متغیرها پرداخته و پس از تدقیق فهرست بهکمک پرسشنامۀ نیمهباز، به اولویتبندی آنها بهروش مقایسات زوجی برمبنای نظر نخبگان میپردازد. در فرآیند انجام پژوهش، هشت متغیر کلان استخراج گردید که اولویت اول مربوط به متغیرکلان سیاست داخلی بوده و درمیان زیرمجموعههای آن، متغیر مشروعیت سیاسی از اولویت بالاتری نسبت به سایر متغیرها برخوردار است. نتایج پژوهش ضمن تاکید بر ارتباط انداموار پدافند غیرعامل با طیف وسیعی از علوم دیگر، بر اهمیت متغیرهای غیرکالبدی در مواجهه با تهدیدات مردم محور شدیداً تأکید دارد.
برنامه ریزی شهری
یداله غلام پور؛ کوروش افضلی؛ مرتضی عراقی؛ محمدحسن غنی فر
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 مرداد 1401
چکیده
قرن بیستم تمرکز بر تسهیل حرکت وسایل نقلیه موتوری در برنامهریزی حمل و نقل و ترافیک در شهرهابوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی رفتار سفر شهروندان و تهیه یک چارچوب مفهومی در مورد رفتار سفر از میباشد. هدف از انجام این تحقیق تبیین الگوی شبکه حمل و نقل عمومی مبتنی بر رفتار سفر شهروندان می باشد بنابراین این تحقیق از نوع بنیادی و بر مبنای تئوری ...
بیشتر
قرن بیستم تمرکز بر تسهیل حرکت وسایل نقلیه موتوری در برنامهریزی حمل و نقل و ترافیک در شهرهابوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی رفتار سفر شهروندان و تهیه یک چارچوب مفهومی در مورد رفتار سفر از میباشد. هدف از انجام این تحقیق تبیین الگوی شبکه حمل و نقل عمومی مبتنی بر رفتار سفر شهروندان می باشد بنابراین این تحقیق از نوع بنیادی و بر مبنای تئوری برخواسته از داده ها (نظریه داده بنیاد ) که یک روش پژوهشی استقرایی و اکتشافی است، انجام شدهاست. گردآوری اطلاعات نخست از طریق اسنادکتابخانه ای شامل مطالعه سایر پژوهش ها و همچنین چارچوب های نظری موجود و الگوهای شبکه حمل و نقل در شهرها و کشورهای مختلف و مشاهدات میدانی (پرسشنامه) و مصاحبه های نیمه ساختاریافته و یادداشت برداری صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش از بین استفاده کنندگان از شبکه حمل و نقل عمومی شهر بیرجند اساس فرمول کوکران 389 نفر شامل 202 نفر مرد و 187 نفر خانم انتخاب گردیدند . نتایج حاکی از آن است که مردان در کار و سرگرمی و تربیت بدنی نسبت به زنان فرکانس سفر بیشتری دارند. برعکس ، تعداد دفعات سفر زنان برای خرید نسبت به مردان بیشتر است. با افزایش سن، افراد مسن بیشتر پیادهروی را به عنوان حالت اصلی سفر انتخاب میکنند و افراد کمتری دوچرخه یا اتومبیل را برای سفر انتخاب میکنند. همچنین عــواملی همچــون دسترســی بــه حمــل و نقـــل همگانی (266/0)، مـــدیریت تقاضـــ ای حمـــل و نقل (195/0) وضــعیت دوچرخــه و پیــاده (123/0) بیشترین تاثیر را در الگوی جابـه جـایی شهروندان دارند.
برنامه ریزی شهری
محمد علی قهرمانی؛ الهام امینی
دوره 11، شماره 43 ، مهر 1401، ، صفحه 74-92
چکیده
الگوی ساخت کالبدی را میتوان سادهترین راه در راستای دستیابی به شکلگیری همبستگی اجتماعی و کاهش انزوای اجتماعی دانست. بیتردید کیفیت کالبدی شهر در میزان و چگونگی برقراری روابط اثرگذار خواهد بود؛ بهعبارتدیگر، روابط اجتماعی موجود در شهر که مقداری از آنها ناشی از نقش مراکز مذهبی موجود در محله است؛ روح محله را زنده میسازد و ...
بیشتر
الگوی ساخت کالبدی را میتوان سادهترین راه در راستای دستیابی به شکلگیری همبستگی اجتماعی و کاهش انزوای اجتماعی دانست. بیتردید کیفیت کالبدی شهر در میزان و چگونگی برقراری روابط اثرگذار خواهد بود؛ بهعبارتدیگر، روابط اجتماعی موجود در شهر که مقداری از آنها ناشی از نقش مراکز مذهبی موجود در محله است؛ روح محله را زنده میسازد و بدون شک، کمیت و کیفیت آن، درگرو سلامت کالبد محله خواهد بود. هدف این تحقیق بررسی و شناسایی شاخصهای نقش مراکز مذهبی در کاهش انزوای اجتماعی محلههای تجریش در منطقه 1 و شاه عبدالعظیم در منطقه 20 تهران با رویکرد سرمایه اجتماعی که میتواند با کاهش انزوای اجتماعی این محله با رویکرد سرمایه اجتماعی منجر شود. در این پژوهش از روش پیمایشی استفادهشده است. دادهها بهصورت پرسشنامه و مصاحبه سازمانیافته در میان شهروندان محله تجریش در منطقه 1 و محله شاه عبدالعظیم در منطقه 20 تهران برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و lisrel8.8 و Excel استفاده شد. بررسی نقش مراکز مذهبی در کاهش انزوای اجتماعی محلههای شهری با رویکرد سرمایه اجتماعی، از طریق معیارهای؛ (ساختاری، ارتباطی، شناختی) بررسی شدند. از طریق تجزیهوتحلیل دادههای پرسشنامه با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مشخص شد که زیرمعیارها و سؤالات تحقیق بهطور کامل معرف مؤلفههای 3 گانه ب نقش مراکز مذهبی در کاهش انزوای اجتماعی محلههای شهری با رویکرد سرمایه اجتماعی، نمونه موردی: (محله تجریش در منطقه 1 و محله شاه عبدالعظیم در منطقه 20 تهران) هستند. بر اساس آزمون پیرسون؛ مؤلفهی ارتباطی بالاترین تأثیر را بر روی کاهش انزوای اجتماعی محلههای تجریش و شاه عبدالعظیم میگذارد (beta=0.779)( beta=0.698) دارد. بیشترین تأثیر و ارتباط بین سرمایه اجتماعی و مؤلفههای 11گانه نقش مراکز مذهبی بر کاهش انزوای اجتماعی محلههای شهری به ترتیب زیر است: مشارکت، حضور پذیری، هویت، اعتماد، صداقت، دینداری، روایات مشترک، ترکیب روابط، همگونی اجتماعی، نهادی، الزامات و انتظارات.مدل مفهومی تحقیق با استفاده از مدل لیزرل تدوین و برازش آن از طریق ضرایب تی استانداردشده بر روی نشانگرهای مدل( که بزرگتر از قدر مطلق 1.96) تائید گردید. مؤلفههای تحقیق نیز بر اساس میانگین رتبهای آزمون فریدمن اولویتبندی شدند که عبارتاند از؛ بعد ارتباطی(1.17)،بعد ساختاری (2.87)، بعد شناختی (3.16). نتایج نهایی حاصل از بررسی شاخص کلِ نقش مراکز مذهبی در کاهش انزوای اجتماعی محلههای شهری با رویکرد سرمایه اجتماعی، میانگین محلهی تجریش 2.95 محلهی شاه عبدالعظیم 2.82 میباشد. هر دو محله ازنظر نقش مراکز مذهبی در کاهش انزوای اجتماعی محلههای شهری با رویکرد سرمایه اجتماعی در وضعیت نزدیک به میانه نظری میباشد و تأثیرگذاری مراکز مذهبی در کاهش انزوای اجتماعی این دو محله مشهود است. در پایان پس از تدوین مدل مفهومی و ارائه پیشنهاداتی جهت کاهش انزوای اجتماعی محلههای شهری با رویکرد سرمایه اجتماعی با استفاده از نقش مراکز مذهبی، در محلههای تجریش و شاه عبدالعظیم ارائه شد.
برنامه ریزی شهری
ملیکاسادات موسوی؛ سمیرا شاهین
دوره 11، شماره 43 ، مهر 1401، ، صفحه 122-141
چکیده
مقدمه: معلولان مانند دیگر افراد جامعه نیازمند استفاده از امکانات عمومی در جامعه میباشند. عدم انطباق فضاهای داخلی مسکن و فضاهای بالافصل آن با نیازهای این افراد سبب عدم تحقق زندگی آسان این گروه گردیده است. پژوهش حاضر به دنبال آن است تا پس از شناخت قوانین مرتبط با این افراد و مشکلات موجود بر زندگی ایشان به ارائه پیشنهادهایی در جهت بهبود ...
بیشتر
مقدمه: معلولان مانند دیگر افراد جامعه نیازمند استفاده از امکانات عمومی در جامعه میباشند. عدم انطباق فضاهای داخلی مسکن و فضاهای بالافصل آن با نیازهای این افراد سبب عدم تحقق زندگی آسان این گروه گردیده است. پژوهش حاضر به دنبال آن است تا پس از شناخت قوانین مرتبط با این افراد و مشکلات موجود بر زندگی ایشان به ارائه پیشنهادهایی در جهت بهبود شرایط زندگی این افراد اقدام نماید.روش تحقیق: به منظور شناسایی حقوق مرتبط با افراد دارای شرایط ویژه در جهت برابرسازی فرصتهای اجتماعی، به ارائه حقوق و قوانین مرتبط با این قشر، در دو سطح جهانی و کشور ایران با مطالعه اسناد موجود در این کشورها پرداخته شده است. سپس مشکلات مرتبط با این قشر با استفاده از شیوه کتابخانهای، اسنادی و مشاهدات میدانی معرفی گردیده است.یافتهها: این پژوهش در راستای پاسخ به پرسشهای حقوق و قوانین مرتبط با معلولین و مسکن معلولین کدام است؟ چه مشکلاتی بر سر تحقق زیست با کیفیت و متناسب با ویژگیهای جسمی و روحی معلولین وجود دارد؟ و چگونه میتوان سبب ارتقا کمی و کیفی زندگی افراد معلول گشت؟؛ پس از شناسایی مشکلات موجود، به منظور حل مشکلات و بهبود کمی و کیفی شرایط زندگی این افراد، به ارائه پیشنهادهای بهبودبخشی در دو دسته خرد(در دو دسته پیشنهادهای مرتبط با فضاهای خارج از مسکن و فضاهای داخل مسکن) و کلان (راهحلهایی چون مناسبسازی، مسکن انعطافپذیر و مسکن فراگیر) پرداخته میشود.نتیجهگیری: طراحی مناسب و تصویب قوانین حمایتگرانه در محیط شهری و فضای داخل مسکن بر انگیزه فرد معلول برای فعالیت در جامعه اثرگذار بوده و در تامین نیازها و توجه به کرامت انسانی این قشر نقش مهمی ایفا مینماید. تدوین قوانین و اجرای آن در حوزه طراحی، فضاسازی و مناسبسازی فضاهای شهری و مسکونی میتوان گام مهمی در راستای تحقق این امر باشد.
برنامه ریزی شهری
محمد جعفر نامدار اردکانی؛ علی شکور؛ احمد علی خرم بخت
دوره 11، شماره 43 ، مهر 1401، ، صفحه 142-160
چکیده
گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را الزام ساخته است. در این راستا مفهوم توسعه پایدار شهری به عنوان یک چارچوب مفهومی وسیع در راستای دستیابی به رشد اقتصادی و تأمین عدالت اجتماعی حرکت میکند. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی توسعه یافتگی ...
بیشتر
گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را الزام ساخته است. در این راستا مفهوم توسعه پایدار شهری به عنوان یک چارچوب مفهومی وسیع در راستای دستیابی به رشد اقتصادی و تأمین عدالت اجتماعی حرکت میکند. هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی توسعه یافتگی شهر شیراز از نظر معیارهای توسعه پایدار شهری "زیست محیطی، بهداشتی درمانی، خدمات شهری و فرهنگی" در غالب 36 شاخص میباشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی می باشد. جهت تحلیل، ابتدا دادهها استانداردسازی شده و در نهایت با بهره گیری از روش موریس مناطق یازدهگانه شهر شیراز رتبه بندی شدند. نتایج پژوهش بر اساس روش موریس نشان داد که از نظر شاخصهای مورد بررسی منطقه یک و هشت با امتیازهای 49.38و 39.57در رتبه اول و دوم و مناطق، چهار و یازده با امتیازهای 17.86 و 10.39 در جایگاه آخر میباشند. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده مشخص گردید هیچ کدام از مناطق در شرایط بسیار برخوردار و برخوردار قرار نگرفتهاند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از وجود شکاف بین مناطق یازده گانه شیراز از نظر بهره مندی از شاخصهای مورد بررسی است و در این بین منطقه یک با توجه به مرکزیت سیاسی و اقتصادی به دلیل وجود امکانات شهری در رتبه اول از نظر توسعه یافتگی قرار گرفته است.
برنامه ریزی شهری
میرنجف موسوی؛ سجاد امیدوارفر؛ رباب حسین زاده؛ نیما بایرام زاده
دوره 11، شماره 43 ، مهر 1401، ، صفحه 162-177
چکیده
هدف اصلی این پژوهش رتبهبندی مناطق 5 گانه شهر ارومیه بر اساس توزیع فضایی جمعیت و کاربریهای خدماتی میباشد. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی میباشد. اطلاعات این پژوهش با روشهای مصاحبه، مشاهده و فیشبرداری گردآوریشده است. جامعه آماری شامل جمعیت مناطق 5 گانه شهر ارومیه میباشد. برای تجزیهوتحلیل ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش رتبهبندی مناطق 5 گانه شهر ارومیه بر اساس توزیع فضایی جمعیت و کاربریهای خدماتی میباشد. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی میباشد. اطلاعات این پژوهش با روشهای مصاحبه، مشاهده و فیشبرداری گردآوریشده است. جامعه آماری شامل جمعیت مناطق 5 گانه شهر ارومیه میباشد. برای تجزیهوتحلیل دادههای گردآوریشده از ضریب جینی، روش ماباک، ضریب پراکندگی و ضریب همبستگی اسپیرمن در جهت تجزیهوتحلیل دادهها استفادهشده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که طبق نتایج مدل جینی، توزیع جمعیت در مناطق 5 گانه بهصورت متعادل میباشد. نتایج روش ماباک نشانگر این است که منطقه 5 رتبه اول، منطقه 1 رتبه دوم، منطقه 4 رتبه سوم، منطقه 3 رتبه چهارم و منطقه 2 رتبه پنجم را از منظر توزیع و پراکنش کاربریهای خدماتی کسب نمودهاند. طبق نتایج ضریب پراکندگی، کاربری مراکز فرهنگی هنری با مقدار 94/145 بیشترین و کاربری تأسیسات و تجهیزات شهری با مقدار 86/83 کمترین ضریب پراکندگی را در بین سایر کاربریها کسب نمودهاند. طبق نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن، رابطه قوی غیرمستقیم میان توزیع فضایی جمعیت و پراکنش کاربریهای خدماتی در شهر ارومیه وجود دارد. با توجه به نتایج گردآوریشده شهر ارومیه نیازمند بازنگری کلی در راستای برنامهریزی بهتر در جهت توزیع عادلانه کاربریهای خدماتی در مناطق 5 گانه شهر ارومیه میباشد.
برنامه ریزی شهری
محمود قلعه نوئی؛ مجید شمس؛ عباس ملک حسینی
دوره 11، شماره 42 ، تیر 1401، ، صفحه 8-22
چکیده
در چند دهه گذشته، با توجه به تمایل افراد به مهاجرت به شهرهای بزرگ و کلانشهرها با توجه به فرصتهای اقتصادی مناسب در آنها، شاهد رشد چشمگیر جمعیتی در این شهرها بودهایم که این امر خود منجر به ایجاد چالشها و مسائلی شده است. یکی از راه حلهایی که متخصصان و فعالان عرصه مدیریت شهری در جهت حل این چالشها مطرح کردهاند، برنامهریزی ...
بیشتر
در چند دهه گذشته، با توجه به تمایل افراد به مهاجرت به شهرهای بزرگ و کلانشهرها با توجه به فرصتهای اقتصادی مناسب در آنها، شاهد رشد چشمگیر جمعیتی در این شهرها بودهایم که این امر خود منجر به ایجاد چالشها و مسائلی شده است. یکی از راه حلهایی که متخصصان و فعالان عرصه مدیریت شهری در جهت حل این چالشها مطرح کردهاند، برنامهریزی و مکانیابی شهرهای جدید در پیرامون این مادرشهرها بوده است. با این وجود، با در نظر گرفتن این امر که شهروندان در این شهرهای جدید، قبل از آن در شهر مبدا از امکانات و تسهیلات مناسبی برخوردار بودهاند، میتوان بیان کرد که در درک آنها از عدالت فضایی در این شهرهای جدید چالشهایی به وجود خواهد آمد. در همین راستا، این پژوهش با هدف بررسی خوانش شهروندان از شهرهای جدید برمبنای عدالت فضایی شکل گرفت. برای رسیدن به هدف، پس از تبیین شاخصهای اثرگذار از عدالت فضایی با توجه به ادبیات پژوهش، پرسشنامهای ساختار یافته طراحی شد و بین شهروندان در پرند توزیع شد. تحلیل دادهها به روش آزمون فرید من نشان داد که افرادی که در این شهر زندگی میکنند بیش از هرچیز کاربریهای خدماتی روزانه را به عنوان عامل اثرگذار در خوانش ادراکی عدالت فضایی در شهر جدید پرند در نظر گرفتهاند. بر همین مبنا، نتیجه گرفته شد که شهروندان در بررسی عدالت فضایی ابتدا پایهترین نیازهای خود را در نظر میگیرند.
برنامه ریزی شهری
محمد آور؛ مرضیه موغلی؛ محمد ابراهیم عفیفی
دوره 11، شماره 42 ، تیر 1401، ، صفحه 24-39
چکیده
طرحهای توسعه شهری مهمترین ابزار ساماندهی کالبدی شهرها به شمار میروند. بهرغم همه ی تمهیداتی که در تهیه طرحها و تنظیم محتویات آنها صورت گرفته است، بسیاری از این طرحها در دستیابی به اهداف خود ناموفق بودهاند. هدف از این پژوهش تبیین عوامل مؤثر بر عدم تحقق طرحهای توسعه ی شهری در شهر لمزان بود. روش پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی ...
بیشتر
طرحهای توسعه شهری مهمترین ابزار ساماندهی کالبدی شهرها به شمار میروند. بهرغم همه ی تمهیداتی که در تهیه طرحها و تنظیم محتویات آنها صورت گرفته است، بسیاری از این طرحها در دستیابی به اهداف خود ناموفق بودهاند. هدف از این پژوهش تبیین عوامل مؤثر بر عدم تحقق طرحهای توسعه ی شهری در شهر لمزان بود. روش پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی بود. محدوده انتخاب شده شهر لمزان مرکز مهران از توابع شهرستان بندرلنگه در استان هرمزگان بود. به منظور شناسایی مهمترین معیارهای تأثیرگذار ابتدا از طریق مصاحبه با 20 نفر از کارشناسان و برنامهریزان شهری اقدام به شناسایی موانع شد. معیارهای اصلی پژوهش عبارتند از: 1- موانع و مشکلات مدیریت شهری، 2- مسائل و مشکلات تصویب طرح، 3- مسائل و مشکلات فرآیند تهیه طرح. معیارها در قالب پرسشنامه دلفی فازی در اختیار جامعه آماری متشکل از 120 نفر از مدیران ارشد شهری، و اعضای هیأت علمی قرار گرفت. از مدل سلسله مراتبی (AHP) فازی، به منظور اولویتبندی معیارها استفاده شد. نتایج نشان داد که در بین زیرمعیارهای عامل موانع و مشکلات مدیریت شهری، زیرمعیار ضعف بدنه مدیریتی و عدم وجود مدیریت یکپارچه شهری در رتبه اول و زیرمعیار بهبود ارتباطات بیرونی و درونی در رتبه آخر قرار گرفت. از بین زیرمعیارهای عامل مسائل و مشکلات تصویب طرح، زیرمعیار تصویب از بالا و فقدان قدرت نفوذ نمایندگان مردم در تصویب طرح در رتبه اول و زیرمعیار نبود هماهنگی و همسویی در رتبه آخر قرارگرفت. از بین زیرمعیارهای عامل مسائل و مشکلات فرآیند تهیه طرح، زیرمعیار طولانی بودن فرآیند تهیه در رتبه اول، و زیرمعیار نبود اطلاعات کامل و به روز در رتبه آخر قرار گرفت.
برنامه ریزی شهری
ابراهیم زاهدی کلاکی؛ صدرالدین متولی؛ حسن محمودزاده؛ غلامرضا جانبازقبادی
دوره 11، شماره 42 ، تیر 1401، ، صفحه 40-57
چکیده
مشکلات زیست محیطی از اساسیترین مسائل شهر امروزی و حاصل تعارض و تقابل انسان با محیط طبیعی است، شهر بهشهر با توجه به رشد سریع جمعیت و گسترش بی برنامه فضاهای شهری، دچار تخریب عناصر ساختاری و بنیانهای اکولوژیکی و بسیاری از مشکلات زیست محیطی دیگری شده است.در همین راستا به منظور رسیدن به هدف تحقیق جهت ارتقای پیوستگی اکولوژیک و تاب آوری ...
بیشتر
مشکلات زیست محیطی از اساسیترین مسائل شهر امروزی و حاصل تعارض و تقابل انسان با محیط طبیعی است، شهر بهشهر با توجه به رشد سریع جمعیت و گسترش بی برنامه فضاهای شهری، دچار تخریب عناصر ساختاری و بنیانهای اکولوژیکی و بسیاری از مشکلات زیست محیطی دیگری شده است.در همین راستا به منظور رسیدن به هدف تحقیق جهت ارتقای پیوستگی اکولوژیک و تاب آوری زیست محیطی، از قابلیتهای علم سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی و استفاده از متریک سنجش پیوستگی (MNN) به همراه مدل موزائیکی فورمن استفاده شده است. تحلیل نقشههای حاصل از تغییرات کاربری اراضی، نشان میدهد؛ لکههای ساخته شده در بازه زمانی (1986-2020 ( به دلیل افزایش جمعیت و تقاضا برای زمین و در نتیجه، رشد شهرنشینی سالهای اخیر به میزان (68 +درصد) افزایش و کاربری زراعی (52 -درصد) و باغات و فضای سبز (31 -درصد) و اراضی بایر نیز، حدود (41-) درصد کاهش یافتهاند. نتایج تحلیل متریکMNN نیز حاکی از آن است که؛ پیوستگی عناصر ساختار اکولوژیکی شهر بهشهر خصوصا لکههای زراعی طی دورة زمانی مورد مطالعه، دارای شرایط مطلوبی نبوده و دچار تخریب شدیدی شده است به طوری که میزان پیوستگی اکولوژیکی لکههای زراعی در 34 سال گذشته در حدود 48 متر، باغات و فضای سبز حدود 10 متر کاهش یافته و فواصل بین لکههای مشابه اکولوژیکی زیادتر شده است. در پایان نیز پژوهش حاضر، به تهیه الگوی پیشنهادی و ارائه راهکارهای حفاظتی و اصلاحی و همچنین نقشه شبکه حیاتی از محدوده مورد مطالعه انجامید.
برنامه ریزی شهری
مهدی فدائی؛ سیدعلی المدرسی؛ امیر گندمکار؛ ملیحه ذاکریان
دوره 11، شماره 42 ، تیر 1401، ، صفحه 58-71
چکیده
حل مسائل و مشکلات شهر شاهین شهر در زمینه اقتصادی، اجتماعی و محیطی تنها در سایه مشارکت آگاهانه شهروندان در اداره امور شهرها میسر خواهد بود. هدف از پژوهش حاضر تبیین برنامه ریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار درشهرشاهین شهر میباشد. این پژوهش، از لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعهای و روش انجام آن توصیفی– تحلیلی است. جامعه آماری مورد ...
بیشتر
حل مسائل و مشکلات شهر شاهین شهر در زمینه اقتصادی، اجتماعی و محیطی تنها در سایه مشارکت آگاهانه شهروندان در اداره امور شهرها میسر خواهد بود. هدف از پژوهش حاضر تبیین برنامه ریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار درشهرشاهین شهر میباشد. این پژوهش، از لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعهای و روش انجام آن توصیفی– تحلیلی است. جامعه آماری مورد پژوهش در این تحقیق شامل کلیه شهروندان شهر شاهین شهر با جمعیت 173329 نفر میباشد و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 383 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه 44 سؤال در هشت متغیر (اوقات فراغت، اعتماد اجتماعی، پرداختهای شهری، انتخابات شهری، گرایش به مشارکت در امور شهری، گرایش به مشارکت در امور محله، دیدگاه فردی و احساس بی قدرتی) میباشد که روایی آن به شیوه صوری و سازهای مورد تأیید واقع شده و پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ به میزان 86/0 مورد تأیید واقع شده است. دادههای گردآوری شده براساس نرم افزار spss و آزمونهای تی تست، کولموگروف-اسمیرنف و فریدمن و تحلیل مسیر معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تاییدی در نرم افزار AMOS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر این اساس سوال اصلی پژوهش حاضر این است که برنامه ریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار در شهر شاهین شهر چگونه میباشد؟ نتایج نشان داد که شاخص اوقات فراغت بر برنامه ریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار، اعتماد اجتماعی بر برنامه ریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار، پرداختیها بر برنامهریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار، انتخابات بر برنامهریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار، امور محله بر برنامهریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار، امور شهری بر برنامه ریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار، دیدگاه فردی بر برنامه ریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار و احساس بی قدرتی بر برنامهریزی مشارکتی با رویکرد توسعه پایدار اثرگذار بوده است.
برنامه ریزی شهری
علی حاجی زاده؛ کوروش افضلی؛ کرامت ا... زیاری
دوره 11، شماره 42 ، تیر 1401، ، صفحه 72-91
چکیده
امروزه اکثر محققان معتقدند ارتباط معناداری میان الگوی توسعه کالبدی شهر (فرم شهر) و وضعیت شاخصهای محیط طبیعی وجود دارد؛ بنابراین ازآنجاکه ساماندهی الگوی گسترش کالبدی شهرها امری ضروری است؛ لذا هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به نگرشی کلی از الگوی رفتاری شاخصهای محیط طبیعی بر توسعه و گسترش کالبدی شهرهای کشور بوده است. در این پژوهش، ...
بیشتر
امروزه اکثر محققان معتقدند ارتباط معناداری میان الگوی توسعه کالبدی شهر (فرم شهر) و وضعیت شاخصهای محیط طبیعی وجود دارد؛ بنابراین ازآنجاکه ساماندهی الگوی گسترش کالبدی شهرها امری ضروری است؛ لذا هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به نگرشی کلی از الگوی رفتاری شاخصهای محیط طبیعی بر توسعه و گسترش کالبدی شهرهای کشور بوده است. در این پژوهش، دادههای اصلی با مراجعه به سایت زمینشناسی آمریکا، تصاویر ماهوارهای شهرهای موردنظر برای سالهای 1378 و 1398 تهیهشده است. همچنین از لایههای رقومی سازمان نقشهبرداری کشور جهت انجام عملیات همپوشانی بهره گرفته است. همچنین از آزمونهای آماری تی دو نمونه مستقل، واریانس یکطرفه ANOVA و آزمون همبستگی ETA جهت معناداری نقش شاخصهای پژوهش استفادهشده است. نقشهها و آزمونهای بکار گرفتهشده در این پژوهش با استفاده از نرمافزارهایARC GIS، Envi 5.3 و Spss تهیهشده است. نتایج نشان میدهد که بین سطوح توسعه کالبدی شهرهای موردبررسی کشور و طبقه ارتفاعی 1800-1200 متر، شیب کمتر از 5 درصد، خاکهای لومی و رسی و نزدیکی به سطوح منابع آبی (بیشتر از 10 متر) تفاوت معناداری (P < 0.05) وجود داشته و سایر گروهها دارای واریانس یکسانی بوده که تفاوتها معنادار نبوده است. ضریب همبستگی ETA بین سطوح گسترش شهری و ارتفاعات 1800-1200 متر برابر با 0.762، مقدار ضریب همبستگی برای شیبهای کمتر از 5 درصد برابر با 0.749، این مقدار برای خاکهای لومی و رسی برابر با 0.623 و درنهایت برای منابع آبی ضریب همبستگی اتا برابر با 0.191 بهدستآمده است. این امر نشانگر همبستگی قوی بین توسعه و گسترش شهری و طبقه ارتفاعی 1800-1200 متر، شیبهای کمتر از 5 درصد، خاکهای لومی و رسی است و همچنین سطح ایستایی بیشتر از 10 متر آبهای زیرزمینی عامل توسعه و گسترش فیزیکی شهرهای کشور معرفیشده است. منابع آبی با همبستگی نسبتاً ضعیفی، در وهله اول سبب توسعه و گسترش فیزیکی شهرها و در وهله دوم به دلیل سیلابهای ویرانگر و خطرزا بودن، بهعنوان عامل محدودیت زا در گسترش فیزیکی شهرها محسوب میگردد. نتایج بررسی نقش تکتونیک نیز حاکی از آن است که این شاخص در توسعه کالبدی شهرهای کشور جایگاهی نداشته و شهرهای کشور همچون شهر تهران، بدون توجه به تکتونیک منطقه به گسترش و توسعه خود ادامه دادهاند.
برنامه ریزی شهری
غلامرضا حسینعلی بیکی؛ عباس اکبرپور نیک قلب رشتی؛ سید عظیم حسینی؛ حمید رضا عباسیان جهرمی
دوره 11، شماره 42 ، تیر 1401، ، صفحه 106-121
چکیده
امروز رشد و توسعه جوامع در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بهداشت عمومی و امنیتی به عملکرد زیرساختهای حیاتی وابسته است. مدیریت و راهبری زیرساخت برای اطمینان داشتن از عملکرد صحیح و پایداری آنها در برابر ریسکهای پیشرو، یکی از دغدغههای بسیار مهم در این حوزه محسوب میشود. ایمنسازی و مراقبت از زیرساختهای حیاتی و داراییهای ...
بیشتر
امروز رشد و توسعه جوامع در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بهداشت عمومی و امنیتی به عملکرد زیرساختهای حیاتی وابسته است. مدیریت و راهبری زیرساخت برای اطمینان داشتن از عملکرد صحیح و پایداری آنها در برابر ریسکهای پیشرو، یکی از دغدغههای بسیار مهم در این حوزه محسوب میشود. ایمنسازی و مراقبت از زیرساختهای حیاتی و داراییهای کلیدی در برابر تمامی ریسکها، عوامل و شرایط نامطلوب با توجه به محدودیت منابع مالی، یکی از موضوعات چالش برانگیز برای دولتها محسوب میشود. یکی از راهکارها رفع این محدودیتها، اولویتبندی و طبقهبندی زیرساختها است. تعیین صحیح اولویتها، با استفاده از شاخصهای قابل سنجش علاوه بر تشخیص داراییها و زیرساختهای حیاتی از غیرحیاتی، باعث مدیریت بهینه منابع و افزایش اثربخشی اقدامات در حفاظت از زیرساختها حیاتی میگردد. هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی و اعتباریابی شاخصهای حیاتی بودن زیرساختهای حیاتی و تعیین وزن هر کدام از شاخصها به روش بهترین-بدترین میباشد. نتیجه مطالعات انجام شده بر روی 26 شاخص اولیه و بررسی روایی و پایایی شاخصها، منجر به تأیید نهایی 24 شاخص گردید. وزندهی شاخصها بر اساس روش بهترین-بدترین (BWM) انجام گردید. بر اساس محاسبات انجام شده مبتنی بر نظرات خبرگان منتخب، شاخص «تعداد جمعیت در معرض خطر» با وزن 8.5 درصد، «استقلال و تمامیت ارضی» با وزن 7.8 درصد و «توان دفاعی» با وزن 7.8 درصد به ترتیب بیشترین وزن و اهمیت را بین شاخصها به خود اختصاص دادهاند.
برنامه ریزی شهری
سیدکامبیز لطیف عقیلی؛ جعفر میرعلی کتولی؛ غلامرضا جانبازقبادی
دوره 11، شماره 42 ، تیر 1401، ، صفحه 122-135
چکیده
بلندمرتبهسازی و توسعه فضایی در ارتفاع محصول رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی و همچنین کمبود زمین جهت ساختوساز، در دهههای اخیر و از مهمترین روند تحولات سکونت نوع بشر است که به فرم غالب مسکن در شهرها پس از جنگ جهانی دوم تبدیلشده و راهکار مناسبی برای کنترل رشد کالبدی شهرهاست. شناسایی پهنههای مناسب برای احداث بلندمرتبهها بر اساس ...
بیشتر
بلندمرتبهسازی و توسعه فضایی در ارتفاع محصول رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی و همچنین کمبود زمین جهت ساختوساز، در دهههای اخیر و از مهمترین روند تحولات سکونت نوع بشر است که به فرم غالب مسکن در شهرها پس از جنگ جهانی دوم تبدیلشده و راهکار مناسبی برای کنترل رشد کالبدی شهرهاست. شناسایی پهنههای مناسب برای احداث بلندمرتبهها بر اساس اصول مکانیابی ضروری است زیرا عدم مکانیابی مطلوب به توزیع نامتوازن منجر شده و از عدالت اجتماعی در شهرها که دربرگیرنده مفاهیمی چون توزیع متناسب عملکردها و خدمات، دسترسی مناسب به مراکز خدماتدهی و فعالیتی است فاصله میگیرد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی - تحلیلی است. جمعآوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی و پیمایشی با جامعه آماری 10 نفر بهعنوان نمونه از کارشناسان برنامهریزی شهری انجام گرفته که پس از بررسی، معیارهایی در چهار بعد کالبدی، اجتماعی و فرهنگی، زیستمحیطی و اقتصادی انتخاب و وزندهی شاخصها بر اساس AHP انجام شد. در بخش دیگر با نمونه آماری 322 نفره میزان بهرهمندی سازههای بلندمرتبه موجود با نرمافزار SPSS تحلیل گردید. محدوده پژوهش شهر گرگان با مساحت ۳5۶۷ هکتار مرکز استان گلستان است. یافتههای پژوهش نشان داد که سازههای بلندمرتبه موجود در گرگان از مکانیابی مناسبی برخوردار نبوده و برخورداری از عدالت اجتماعی در آنها در سطح قابل قبولی نیست.
برنامه ریزی شهری
علی صمدی؛ جواد جهانگیرزاده
دوره 11، شماره 41 ، اردیبهشت 1401، ، صفحه 7-22
چکیده
امروزه رویکرد سرمایه اجتماعی به یکی از عوامل موثر در توسعه بهرهوری پایدار شهری تبدیل گردیده است. اهمیت این رویکرد در اقدام بازآفرینی شهری به عنوان پتانسیل مهم و یک اقدام غیرمتمرکز است که با ورود مشارکت شهروندان زمینههای اثرپذیری طرح فراهم میگردد. در این راستا تحقیق حاضر با هدفی کاربردی و ماهیتی توصیفی-تحلیلی در تلاش است تا با ...
بیشتر
امروزه رویکرد سرمایه اجتماعی به یکی از عوامل موثر در توسعه بهرهوری پایدار شهری تبدیل گردیده است. اهمیت این رویکرد در اقدام بازآفرینی شهری به عنوان پتانسیل مهم و یک اقدام غیرمتمرکز است که با ورود مشارکت شهروندان زمینههای اثرپذیری طرح فراهم میگردد. در این راستا تحقیق حاضر با هدفی کاربردی و ماهیتی توصیفی-تحلیلی در تلاش است تا با استفاده از اسناد کتابخانهای و روشهای پیمایشی به ارزیابی تطبیقی وضعیت مولفههای سرمایه اجتماعی در حوزه بازآفرینی مشارکتی در محلات مهدیالقدم و هفتآسیاب شهر ارومیه بپردازد. جامعه آماری تحقیق شامل دو گروه متخصصین شهری و شهروندان میباشد. روشهای تجزیه و تحلیل نیز مبتنی بر دو روش سوارا و ماباک میباشد که به ترتیب در وزندهی مولفههای پیشنهادی تحقیق و رتبهبندی گزینههای تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که به ترتیب شاخصهای امنیت عمومی و حضور در اجتماعات محلی بیشترین، و التزام و تقید به تعالیم دینی و مصلحت عمومی کمترین سطح اهمیت و ارزش را داشته است. همچنین طبق نتایج نهایی، محله مهدیالقدم شهر ارومیه وضعیت مطلوبتری را نسبت به محله هفتآسیاب در امر وضعیت مولفههای سرمایه اجتماعی به خود اختصاص داده است. در نهایت جهت بهبود وضع موجود و نیل به شرایطی بهتر به ارائه برخی پیشنهادات پرداخته شده است.