مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مهرداد محلوجی؛ احمد خادم الحسینی؛ حمید صابری؛ صفر قائدرحمتی
دوره 10، شماره 40 ، بهمن 1400، صفحه 7-20
چکیده
رویکرد زیست پذیری به معنای توان و قابلیت یک مکان برای تامین نیازهای زیستی ساکنان اعم از مادی و غیرمادی در جهت ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد بستر شکوفایی توانمندیهای عموم شهروندان میباشد و از آنجا که سکونتگاههای غیررسمی از خدمات و امکانات شهری کم بهره بوده و نیازمند توجه به کیفیت شهری میباشند، هدف اصلی این پژوهش ارزیابی عوامل مؤثر ...
بیشتر
رویکرد زیست پذیری به معنای توان و قابلیت یک مکان برای تامین نیازهای زیستی ساکنان اعم از مادی و غیرمادی در جهت ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد بستر شکوفایی توانمندیهای عموم شهروندان میباشد و از آنجا که سکونتگاههای غیررسمی از خدمات و امکانات شهری کم بهره بوده و نیازمند توجه به کیفیت شهری میباشند، هدف اصلی این پژوهش ارزیابی عوامل مؤثر بر زیستپذیری شهری در سکونتگاههای غیررسمی منطقه 14 شهر اصفهان میباشد. روش تحقیق کاربردی و در چارچوب روشهای توصیفی – تحلیلی قرار میگیرد. جهت گردآوری دادهها از روش پیمایشی، اسنادی و میدانی استفاده گردیده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از تکنیکهای آماری PLS و روش تصمیم گیری چند معیاره بهره گرفته شده است. از نتایج بدست آمده در ارزیابی صورت گرفته اینکه شاخص اقتصادی در زیست پذیری شهری با میانگین کل 2.13، از متوسط استاندارد پایینتر و از نارضایتی بیشتری در بین ساکنین میباشد. در بین نماگرهای بررسی شده در شاخص اقتصادی، وضعیت سرمایه گذاری در محلات با میانگین 1.8 از کمترین رضایت در بین ساکنین محلات برخوردار میباشد. در عین حال شاخص کالبدی با میانگین کل 2.58 از رضایت بیشتری برخوردار بوده لیکن از متوسط استاندارد کمتر است و در این شاخص نیز نماگر وضعیت برخورداری از خدمات مذهبی با میانگین 3.24 از بیشترین رضایت برخوردار میباشد.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
حسن سهم پور؛ عباس معروف نژاد
دوره 10، شماره 40 ، بهمن 1400، صفحه 21-40
چکیده
تحقیق حاضر با هدف ارزیابی شاخصهای اجتماعی، اقتصادی،کالبدی و زیستی با تاکید بر رضایتمندی ساکنان چهار سکونتگاهها غیررسمی شهر بندر امامخمینی میباشد. روش پژوهش، از نظر هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری، پیمایشی است. دادههای تحقیق بر اساس پرسشنامه گردآوری و برای ارزیابی پایایی ابزار پژوهش، از روش کرونباخ و در جهت تعیین روایی، ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف ارزیابی شاخصهای اجتماعی، اقتصادی،کالبدی و زیستی با تاکید بر رضایتمندی ساکنان چهار سکونتگاهها غیررسمی شهر بندر امامخمینی میباشد. روش پژوهش، از نظر هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری، پیمایشی است. دادههای تحقیق بر اساس پرسشنامه گردآوری و برای ارزیابی پایایی ابزار پژوهش، از روش کرونباخ و در جهت تعیین روایی، از روایی صوری استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق چهار سکونتگاه غیر رسمی شهر بندر امام خمینی میباشد و تعداد نمونه از طریق روش کوکران بوده است، نتایج پژوهش بر اساس میانگین کل شاخصها با استفاده از آزمون (T-test) انجام شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد: میزان رضایتمندی ساکنان در شاخص اقتصادی با 22/2 درصد و همچنین در متغیرهای درآمد-هزینه، بهداشت محیط و امنیت با 02/2 و24/2 و 31/2 پایینترین میزان در بین سایر شاخصها و متغیرهای پژوهش را داشته است. همچنین نتایج حاصل از تکنیک کداس نشان میدهد: شهرک ولی عصر(گاما) با مقدارHi (مقدارنهایی تابع معیارگزینه ها) 162/0 رتبه اول و به ترتیب: شهرک صباغان-کمپB و تلمبه خانه شماره4 و جلف الملح با 056/0 و 063/0- و 154/0- در رتبههای دوم تا چهارم رضایتمندی قرار گرفتهاند.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
رستم صابری فر؛ نوید اربابی
دوره 10، شماره 40 ، بهمن 1400، صفحه 41-56
چکیده
دسترسی به آب سالم و کافی، یکی از بزرگترین چالشهای ایران و بسیاری از کشورهای جهان به خصوص خاورمیانه است. در میان راهکارهای متعدد، مدیریت الگوی مصرف یکی از پرطرفدارترین موارد تلقی می شود. به همین منظور، این بررسی در شهر فنوج استان سیستان و بلوچستان به عنوانی یکی از بحرانیترین شهرهای ایران به انجام رسید. مطالعه از نوع توصیفی و تحلیلی ...
بیشتر
دسترسی به آب سالم و کافی، یکی از بزرگترین چالشهای ایران و بسیاری از کشورهای جهان به خصوص خاورمیانه است. در میان راهکارهای متعدد، مدیریت الگوی مصرف یکی از پرطرفدارترین موارد تلقی می شود. به همین منظور، این بررسی در شهر فنوج استان سیستان و بلوچستان به عنوانی یکی از بحرانیترین شهرهای ایران به انجام رسید. مطالعه از نوع توصیفی و تحلیلی بود که به شیوه پیمایشی و از نوع همبستگی انجام گردید. نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول کوکران 300 مورد انتخاب شد. با توجه به این حجم نمونه، سطح اطمینان 95 درصد و میزان خطای معیار 5 درصد تعیین گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود. دادههای گردآوری شده با استفاده از آزمونهای t، تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون همبستگی در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در بین روشهای کنترل مصرف آب، بالاترین اثر مربوط به تغییر نگرش مردم، به خصوص نگرش جوانان است. به طوری که جوانان با جریان سازی در شبکههای اجتماعی، نه تنها بزرگترین تغییرات را رقم میزنند، بلکه بالاترین اثر را بر تغییر نگرش خانوادهها دارند. مطابق نتایج این بررسی، فعالیت دانش آموزان در طی یک دوره شش ماهه میزان مصرف سرانه را از 151 لیتر در شبانه روز به حدود 140 لیتر تقلیل داد. بنابراین، توصیه میشود در سیاستگذاریهای آتی به این گروه توجه بیشتری گردد.
مقاله پژوهشی
محیط زیست
یحی عبدالکریم نیسی؛ محمد ابراهیم عفیفی؛ مرضیه موغلی
دوره 10، شماره 40 ، بهمن 1400، صفحه 57-69
چکیده
یکی از مشکلات زیستمحیطی، شاخص آلودگی هواست که مهمترین شاخص آن، حجم ذرات معلق موجود در جوّ است و در شهرهای جنوبی و غربی کشور در سالهای اخیر افزایش محسوسی یافته است. تحقیق حاضر باهدف، پایش تغییرات کاربری اراضی به علت ریز گردها در سه دهه گذشته با استفاده از سنجشازدور و CA-Markov در شهر اهواز انجام شد. روش تحقیق تحلیلی_میدانی بود. پس از ...
بیشتر
یکی از مشکلات زیستمحیطی، شاخص آلودگی هواست که مهمترین شاخص آن، حجم ذرات معلق موجود در جوّ است و در شهرهای جنوبی و غربی کشور در سالهای اخیر افزایش محسوسی یافته است. تحقیق حاضر باهدف، پایش تغییرات کاربری اراضی به علت ریز گردها در سه دهه گذشته با استفاده از سنجشازدور و CA-Markov در شهر اهواز انجام شد. روش تحقیق تحلیلی_میدانی بود. پس از انجام مطالعات اولیه و تهیه تصاویر ماهوارهای مناسب، با مقادیر مختلف نمونههای تعلیمی و با توجه به برداشتهای زمینی، تحلیل و ارزیابی شد. تصاویر مورداستفاده، به ترتیب تصاویر ماهواره لندست 7 ، 5 و 8 سالهای 2000، 2010 و 2020 بوده است. طبقهبندی به روش شبکه عصبی مصنوعی انجام و میزان صحت طبقهبندی ارزیابی و با استفاده از مدل CA-Markov نقشه پیشبینی محدوده مطالعاتی آماده شد. نتایج طبقهبندی نشان داد اراضی ساختهشده سال 2000 از 34/10637 به 76/10925 هکتار در سال 2010 رسیده و 42/288 هکتار مساحت آن افزایشیافته است. فضای سبز در سالهای 2000 تا 2010 از 41/1275 هکتار به 99/1279 رسیده یعنی 4/58 هکتار افزایش مساحت داشته که علت آن کاشت درختان دست کاشت در طی این سالها جهت مقابله با ریز گردها بوده است. این تغییرات از سال 2010 تا 2020 روند کاهشی داشته و تغییرات مساحت آن از 99/1279 هکتار به 49/1120 رسیده یعنی 50/159 کاهش مساحت داشته است. نتایج نشان میدهد رشد و توسعه مناطق مسکونی اهواز و تبدیل فضای سبز به مسکونی همواره مثبت بوده است بهطوریکه نقشه پیشبینی سال 2030 نیز گویای این مطلب است و پیشبینی شد مساحت اراضی ساختهشده در سال 2030 به 84/12744 هکتار برسد. ضریب کاپا در سالهای 2000 تا 2010 و 2020 به ترتیب 87/91، 29/93 و 40/95 به دست آمد. نتایج حاصل، نشان از بالا بودن ضریب کاپا و دقت کلی در تصاویر جدیدتر میباشد.
مقاله پژوهشی
علی مصیب زاده؛ اسماء مظفری نیا؛ محسن شبستر
دوره 10، شماره 40 ، بهمن 1400، صفحه 71-84
چکیده
با آنکه بیش از 6 دهه از عمر برنامهریزی منطقهای در ایران میگذرد هنوز سایه سنگین شکاف و عدم تعادل فضایی بر مناطق سنگینی میکند. با پذیرش این موضوع که تنوعات منطقهای در فرایند توسعه امری اجتنابناپذیر و برای توسعه و پیشرفت یک کشور ضروری هستند میتوان گفت که نقش برنامهریزی منطقهای ما را وادار ساخته تا خود را با تغییرات علمی ...
بیشتر
با آنکه بیش از 6 دهه از عمر برنامهریزی منطقهای در ایران میگذرد هنوز سایه سنگین شکاف و عدم تعادل فضایی بر مناطق سنگینی میکند. با پذیرش این موضوع که تنوعات منطقهای در فرایند توسعه امری اجتنابناپذیر و برای توسعه و پیشرفت یک کشور ضروری هستند میتوان گفت که نقش برنامهریزی منطقهای ما را وادار ساخته تا خود را با تغییرات علمی در این زمینه وفق دهیم. تبارشناسی جریان توسعه در ایران نشان میدهد که رویکرد انباشت سرمایه و تحمیل نقشهای خاص به مناطق عمدتاً بدون هیچگونه تجزیه تحلیل هزینه ـ فایده اقتصادی و تنها بر اساس رویکرد قطب رشد و تمرکز سرمایه در یک فرآیند تاریخی صورت گرفته است. در این مقاله سعی شده است که به بررسی این مهم پرداخته شود. لذا برای درک چنین وضعیتی به تحلیل شرایط اقتصادی مناطق؛ در قالب نماگرهای توسعه از قبیل: جمعیت و نیروی انسانی (شهری ـ روستایی)، اشتغال و بیکاری، مشارکت اجتماعی، بخشهای سهگانه اقتصاد، GDP و .. با استفاده از تکنیک تاپسیس پرداخته شده است. نتایج تحقیق بیانگر این نکته است که سازمان فضایی ایران چند سطحی شده و استانهایی که قطبهای توسعه هستند از نظر شاخصهای توسعهیافتگی از مناطق پایین دست خود بریدهاند و با تمرکز بخشی در زمینه جذب سرمایه، جمعیت و صنعت زمینههای عدم تعادل فضایی درون و برون منطقهای را سبب شدهاند.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
سیدکامبیز لطیف عقیلی؛ جعفر میرکتولی؛ غلامرضا جانبازقبادی
دوره 10، شماره 40 ، بهمن 1400، صفحه 85-100
چکیده
با رواج اندیشه مدرنیسم در معماری و شهرسازی به همراه رشد فزایندهی جمعیت شهری، بلندمرتبهسازی در شهرهای بزرگ جهان گسترش یافت و مکانیابی این ساختمانها در فضاهای شهری از اهمیت زیادی برخوردار گردید. بلندمرتبهسازی راهکار مناسبی برای کنترل رشد کالبدی شهرهاست و شناسایی پهنههای مناسب برای احداث بلندمرتبهها ضروری است. هدف از این ...
بیشتر
با رواج اندیشه مدرنیسم در معماری و شهرسازی به همراه رشد فزایندهی جمعیت شهری، بلندمرتبهسازی در شهرهای بزرگ جهان گسترش یافت و مکانیابی این ساختمانها در فضاهای شهری از اهمیت زیادی برخوردار گردید. بلندمرتبهسازی راهکار مناسبی برای کنترل رشد کالبدی شهرهاست و شناسایی پهنههای مناسب برای احداث بلندمرتبهها ضروری است. هدف از این پژوهش، شناخت پهنههای مناسب برای احداث ساختمانهای بلندمرتبه در شهر گرگان است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی - تحلیلی است. جمعآوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی و پیمایشی با جامعه آماری ۱۰ نفر بهعنوان نمونه از متخصصین و مدیران شهرداری انجام گرفته که پس از بررسی عوامل تأثیرگذار، معیارهایی در چهار بعد شامل کالبدی، اجتماعی و فرهنگی، زیستمحیطی و اقتصادی تعیین گردید و وزندهی بر اساس مدل AHP انجام و روی هم گذاری لایهها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیای GIS صورت پذیرفت. محدود پژوهش شهر گرگان با مساحت ۳۵۶۷ هکتار مرکز استان گلستان است. این مطالعه در محدوده شهر گرگان در مناطقی که مناسب برای ساخت سازههای بلندمرتبه است صورت گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد پهنههایی در شرق، غرب، جنوب غربی و مرکز گرگان، از ظرفیت مناسبی برخوردارند.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
سمیرا شاهین
دوره 10، شماره 40 ، بهمن 1400، صفحه 101-122
چکیده
در قرون اخیر رشد شتابان شهرنشینی در کشورهای درحالتوسعه همراه با رویکردی عینی به توسعه، بر نابسامانیهای عینی و ذهنی شهرهای جهان سوم افزوده است. بااینوجود، پیدایش رویکرد کیفی به مفاهیم توسعه، زمینه را برای طرح موضوع کیفیت زندگی فراهم ساخت. موضوعی که امروزه به معنای قابل زندگی بودن یک مکان میباشد و ارتقای سطح آن نه صرفاً بهعنوان ...
بیشتر
در قرون اخیر رشد شتابان شهرنشینی در کشورهای درحالتوسعه همراه با رویکردی عینی به توسعه، بر نابسامانیهای عینی و ذهنی شهرهای جهان سوم افزوده است. بااینوجود، پیدایش رویکرد کیفی به مفاهیم توسعه، زمینه را برای طرح موضوع کیفیت زندگی فراهم ساخت. موضوعی که امروزه به معنای قابل زندگی بودن یک مکان میباشد و ارتقای سطح آن نه صرفاً بهعنوان ابزاری جهت برخورد با پیامدهای نامطلوب حاصل از سیاستهای مرسوم رشد و توسعه، بلکه بهعنوان هدف اصلی توسعه مورد تأکید قرارگرفته است. (فرجی و دیگران، 1391: 49). در ایران نیز به دنبال رشد سریع شهرنشینی و سرعت بالای تغییرات بافتهای شهری، کیفیت محیطهای شهری کاهشیافته و طرحها و برنامهریزیهای انجامشده در مورد خلق محیطهای شهری باکیفیت مخصوصا در بافتهای جدید با توفیق چندانی روبرو نبوده است، به همین دلیل امروزه ارتقای کیفیت زندگی شهری در شهرها و شهرکهای جدید از مهمترین مسائل مورد توجه برنامه ریزان شهری میباشد. از این رو هدف این پژوهش بررسی وضعیت کیفیت زندگی شهری در شهرک منظریه به عنوان شهرکی جدیدالاحداث واقع در شهرستان خمینی شهر و تعیین موثرترین عوامل در شکلگیری رضایتمندی یا نارضایتی ساکنین از وضعیت موجود کیفیت زندگی شهری بافت مذکور میباشد. روش تحلیل این پژوهش از نوع توصیفى - تحلیلى است. برای گردآوری اطلاعات از روشهای کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) و برای سنجش وضعیت کیفیت زندگی شهری در محدوده مورد مطالعه از روش تحلیل عاملی و همچنین آزمون میانگین آماری t-Test استفاده گردیده است بدین صورت که ابتدا با روش T-test وضعیت رضایت از هر متغیر از دید پاسخدهندگان تعیین گردید و سپس با استفاده از روش تحلیل عاملی و نرمال سازی امتیازات آنها، متغیرها در 8 عامل دستهبندی و امتیاز هر عامل مشخص گردیده است. نتایج تحلیل حاکی از آن است که بیشترین امتیاز به عامل دسترسی به پایگاههای ضروری شهری شامل متغیرهای دسترسی به مراکز تجاری، جایگاههای سوخت و پایگاههای نیروی انتظامی و کمترین امتیاز به عامل توان مالی ساکنین شامل قیمت زمین، مسکن و اجاره بها اختصاص یافته است. در نهایت نیز وضعیت کلی کیفیت زندگی شهری شهرک مذکور در شرایط فعلی مورد بررسی قرار گرفت که نتایج بررسی، بیانگر پایین بودن سطح کیفیت زندگی شهری محدودهی مورد مطالعه از دیدگاه ساکنین آن میباشد.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
رباب حسین زاده؛ اسماعیل صفرعلی زاده؛ حسین خبازی
دوره 10، شماره 40 ، بهمن 1400، صفحه 123-140
چکیده
زیستپذیری محلات شهری و سنجش رضایت ساکنین آن در ابعاد اجتماعی، فیزیکی و اقتصادی، از مباحث مهم در ادامه حیات و توسعه بافتهای شهری است. بهطوریکه افزایش زیستپذیری تأثیر بسزایی در پایداری محلات ایفا میکند. بنابراین هدف این پژوهش بررسی تطبیقی و مقایسه شاخصهای زیستپذیری در محلات قدیمی و جدید شهر کاشمر بوده و جامعه آماری موردبررسی ...
بیشتر
زیستپذیری محلات شهری و سنجش رضایت ساکنین آن در ابعاد اجتماعی، فیزیکی و اقتصادی، از مباحث مهم در ادامه حیات و توسعه بافتهای شهری است. بهطوریکه افزایش زیستپذیری تأثیر بسزایی در پایداری محلات ایفا میکند. بنابراین هدف این پژوهش بررسی تطبیقی و مقایسه شاخصهای زیستپذیری در محلات قدیمی و جدید شهر کاشمر بوده و جامعه آماری موردبررسی شامل ساکنین محلات سید مرتضی و شهر کهنه هست. این پژوهش از نوع کاربردی و برمبنای راهبرد پژوهش، از نوع پیمایشی است و از ابزار پرسشنامه برای جمعآوری دادهها استفاده شده است. حجم نمونه درمجموع 200 نفر بوده و از هر محله 100 نفر با روش صورت نمونهگیری تصادفی پرسشگری شدهاند. روایی پرسشنامه با استفاده از روایی محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ (996/0) به دست آمد. برای تحلیل دادهها از رگرسیون چند متغیره، آماره تی تک نمونهای استفاده شد. نوآوری تحقیق مقایسه تطبیقی محلات قدیم و جدید شهر در ابعاد مختلف زیستپذیری شهری و با تاکید بر شاخصهای توسعه پایدار شهری است. نتایج تحقیق نشان میدهد که بین پایگاه اجتماعی- اقتصادی شهروندان و زیستپذیری ارتباط مستقیمی وجود دارد. میزان رضایت از شاخصهای کلی زیستپذیری در شهر کهنه پایین است و رضایت نسبی از شاخص اقتصادی در شهر کهنه با میانگین 43/2 وجود دارد که شاخص کلی زیستپذیری در شهرک سیدمرتضی (35/0) بالاتر از میانگین کمتر از میانگین متوسط است. در شهرک سیدمرتضی شاخص اقتصادی با میانگین 47/3 بیشترین رضایت و شاخص فیزیکی کمترین رضایتمندی را دارند.