مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
سعید امانپور؛ بنیامین براتی مشهدی؛ یوسف محلی
دوره 8، شماره 29 ، اردیبهشت 1398، صفحه 7-20
چکیده
مسیر پیاده تجلیگاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیتهای اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری میباشد. طراحی درست و گسترش آن نه تنها باعث غنیتر شدن زندگی اجتماعی میشود؛ بلکه با توجه به پیچیدگیها و مسائل حمل و نقل شهری در شهرهای معاصر، گامی در جهت حل معضلات ترافیکی بر میدارد و شهرها را به سوی حمل ونقل انسان محور سوق میدهد. ...
بیشتر
مسیر پیاده تجلیگاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیتهای اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری میباشد. طراحی درست و گسترش آن نه تنها باعث غنیتر شدن زندگی اجتماعی میشود؛ بلکه با توجه به پیچیدگیها و مسائل حمل و نقل شهری در شهرهای معاصر، گامی در جهت حل معضلات ترافیکی بر میدارد و شهرها را به سوی حمل ونقل انسان محور سوق میدهد. بر همین اساس این مقاله به ارزیابی شاخصهای پیادهپذیری در خیابان طالقانی شهر اهواز پرداخته است. این پژوهش سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی به این سوال پاسخ دهد که کدام یک از شاخصهای پیادهپذیری (کالبدی، کارکردی و عملکردی) برای افزایش کیفیت پیاده راه خیابان طالقانی از اولویت بالاتری برخوردار هست در این راستا بر مبنای مدل FAHP (تحلیل سلسله مراتبی فازی) و با استفاده از نظرات عابرین پیاده, هر یک از معیارها و شاخصهای موثر در ارتقای کیفیت پیاده راه طالقانی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که شاخص کالبدی با امتیاز 570/0 بیشترین سهم را در پیادهپذیری دارد و در رتبه بعدی شاخص ادراکی با امتیاز 289/0 در رتبه دوم قرار دارد و نهایتا شاخص کارکردی با میزان 141/0 کمترین امتیاز را به خود اختصاص داد.. با استفاده از بررسیها و تحلیلهای انجام گرفته شده به این نتیجه رسیدیم که شاخصهای کالبدی از اهمیت بالاتری نسبت به سایر شاخصها برخوردار میباشند.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
لطفعلی کوزگره کالجی؛ مجید اسکندر پور؛ عبدالباسط درزاده مهر
دوره 8، شماره 29 ، اردیبهشت 1398، صفحه 21-34
چکیده
چکیده مفهوم کیفیت زندگی طی نیم قرن اخیر، مفهومی کلیدی و مهم در عرصه مباحث مطالعات شهری و مسائل انسانی تبدیل شده است. و با بهره گیری از روش پیمایش به جمع آوری داده های پژوهش پرداخته. در این راستا براساس فرمول کوکران تعداد 377 پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار این محله توزیع گردیده است. جهت سنجش روایی پرشسنامه از روایی محتوای استفاده شده ...
بیشتر
چکیده مفهوم کیفیت زندگی طی نیم قرن اخیر، مفهومی کلیدی و مهم در عرصه مباحث مطالعات شهری و مسائل انسانی تبدیل شده است. و با بهره گیری از روش پیمایش به جمع آوری داده های پژوهش پرداخته. در این راستا براساس فرمول کوکران تعداد 377 پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار این محله توزیع گردیده است. جهت سنجش روایی پرشسنامه از روایی محتوای استفاده شده که میزان آن 42/. بوده است. جهت سنجش پایایی شاخص ها از ضریب آلفای کرونباخ که میزان ان 72/. بوده است. برای سنجش همبستگی و تاثیر گذاری شاخص های سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. مطابق یافته ها در محله هفت چنار وضعیت شاخص های سرمایه اجتماعی، مشارکت اجتماعی (شبکه ها) با میانگین 24/3، بالاتر از دیگر ابعاد است همچنین از لحاظ شبکه های اجتماعی و حمایت اجتماعی (شبکه ها) با میانگی04/ 3در رتبه دوم قرار دارد. اما محله هفت چنار از لحاظ کیفیت زندگی شهری در بعد تسهیلات و دسترسی با میانگین 28/3، بالاتر از دیگر ابعاد است کیفیت زندگی از لحاظ ایمنی و امنیت و حمایت با میانگی82/2 در رتبه بعدی قرار دارد. میزان تاثیر مستقیم، غیر مستقیم و کل شاخصها بر کیفیت زندگی بعد عمل متقابل و اعتماد520/0، جنبه های محلی262/0 نیز تاثیر مستقم بر کیفیت زندگی دارد و همچنین بعد مشارکت اجتماعی 032/0و مشارکت مدنی103/0 درصد به صورت غیر مستقیم بر کیفیت زندگی تاثیردارد.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
رستم صابری فر؛ علی کامل؛ احمد خلیلی نیا
دوره 8، شماره 29 ، اردیبهشت 1398، صفحه 35-46
چکیده
تحقیقات صورت گرفته در بیرجند حکایت از آن دارد که تقریبا 50 درصد از شهر در شمار بافت های فرسوده و یا حاشیه ای تلقی می شوند. این وضعیت نشانگر آن است که بیرجند شاید از مهم ترین شهرهایی قلمداد شود که نیازمند احیا و نوسازی بافت های فرسوده است. به این منظور، مطالعه حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و بهره گیری از تکنیک سوات، بافت فرسوده شهر بیرجند ...
بیشتر
تحقیقات صورت گرفته در بیرجند حکایت از آن دارد که تقریبا 50 درصد از شهر در شمار بافت های فرسوده و یا حاشیه ای تلقی می شوند. این وضعیت نشانگر آن است که بیرجند شاید از مهم ترین شهرهایی قلمداد شود که نیازمند احیا و نوسازی بافت های فرسوده است. به این منظور، مطالعه حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و بهره گیری از تکنیک سوات، بافت فرسوده شهر بیرجند را بررسی و امکان بهره گیری از برنامه ریزی استراتژیک را مورد ارزیابی قرار داده است. نتایج نشان داد که نمرات نقاط قوت برابر با 64/2 و نقاط ضعف 42/0 و فرصتها معادل 63/2 و تهدیدها 47/0 می باشد. بر این اساس، امتیاز نقاط ضعف و قوت معادل 06/3 و فرصتها و تهدیدها نیز 1/3 تعیین شد. با بردن ضرایب و نمرههای به دست آمده بر روی نمودار سوات، مشخص می شود که بهترین استراتژی برای احیا و ساماندهی بافت فرسوده شهر بیرجند با توجه به رویکرد مدیریت استراتژیک، راهبردهای تهاجمی می باشد. بر این اساس، در ارتباط با ساماندهی و احیای محدوده مورد مطالعه، بایستی نسبت به پیاده سازی ساز و کارهای مدیریت استراتژیک به منظور ساماندهی فضاهای خالی و استفاده بهینه از فضا و باز کردن گره های ترافیکی و همچنین حل مشکلات بهداشتی و نظافتی بافت، اقدام گردد.
مقاله پژوهشی
فرشاد رکنی؛ حسین سلیمانی
دوره 8، شماره 29 ، اردیبهشت 1398، صفحه 47-58
چکیده
ارتباطات روستایی و شهری میتواند به عنوان روابط ساختاری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بین افراد و گروهها در محیط روستایی و شهری تعریف شود. این ارتباط به طور غیر مستقیم بر شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تأثیر میگذارد. این پژوهش، از نظر نوع کاربردی میباشد و با استفاده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعهی ...
بیشتر
ارتباطات روستایی و شهری میتواند به عنوان روابط ساختاری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بین افراد و گروهها در محیط روستایی و شهری تعریف شود. این ارتباط به طور غیر مستقیم بر شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تأثیر میگذارد. این پژوهش، از نظر نوع کاربردی میباشد و با استفاده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعهی آماری این پژوهش، شامل روستاهای دارای جمعیت بیش از 500 نفر در دهستان سررود جنوبی، بخش مرکزی شهرستان بویراحمد میباشد. در این پژوهش اطلاعات مورد نیاز از دادههای جمعآوری شده با استفاده از نظرات نخبگان استخراج شد و با بهرهگیری از مدل AHP مورد سنجش قرار گرفت که یکی از نقاط قوت این روش، استفاده از مقیاس دوگانه مقایسه جهت اولویتبندی دقیق میباشد. هدف این پژوهش، بررسی دقیق روابط شهر-روستا، مورد مطالعه دهستان سررود جنوبی و شهر یاسوج میباشد، تا برنامهریزان و مدیران دولتی بتوانند یافتههای این پژوهش را در جهت اقدامات توسعهای بکار برند. با توجه به نتایج بدست آمده، نحوه مصرف و خرید دارای بالاترین و همکاری در مراسم و فعالیت مذهبی دارای کمترین میزان اثرپذیری از روابط شهر- روستا میباشد. همچنین مطابق نتایج بدست آمده شاخص زیست محیطی نسبت به شاخص اقتصادی- اجتماعی به میزان کمتری از روابط شهر- روستا تأثیر پذیرفته است. جمعبندی نتایج حاصل از مدل AHP نشان داد که از نظر شاخصهای اقتصادی- اجتماعی در روستای سرابتاوه دارای بیشترین اثرپذیری از روابط متقابل شهر و روستا است. در حالیکه از نظر شاخص زیستمحیطی روستای تلخسرو دارای بیشترین اثرپذیری میباشند.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
پاکزاد ازادخانی؛ جعفر حسین زاده؛ قدرت احمدی
دوره 8، شماره 29 ، اردیبهشت 1398، صفحه 59-68
چکیده
در سالهای اخیر به دلیل توسعه سریع شهرها و کمبود زمینهای شهری برنامهریزان بهدنبال راهکاری بودند که علاوه بر حفظ زمینهای کشاورزی حومه شهرها، توزیع فضایی کاربریهای شهری را طوری ساماندهی نمایند تا همه ساکنان شهرها از خدمات شهری بهرهمند شوند. رشد هوشمند شهری از مهمترین راهکارهای توسعه از درون است که مورد اهمیت قرار گرفته ...
بیشتر
در سالهای اخیر به دلیل توسعه سریع شهرها و کمبود زمینهای شهری برنامهریزان بهدنبال راهکاری بودند که علاوه بر حفظ زمینهای کشاورزی حومه شهرها، توزیع فضایی کاربریهای شهری را طوری ساماندهی نمایند تا همه ساکنان شهرها از خدمات شهری بهرهمند شوند. رشد هوشمند شهری از مهمترین راهکارهای توسعه از درون است که مورد اهمیت قرار گرفته است. بنابراین این پژوهش با هدف تحلیل فضایی شاخصهای رشد هوشمند شهری در شهر ایلام به روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده تکنیک تصمیمگیری چندمعیاره انجام گرفته است. براساس نقشههای اتوکد طرح تفصیلی شهری محدودههای مناطق 4گانه شهر ایلام تعیین و 35 شاخص رشد هوشمند شهری در این مناطق مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از تلفیق تحلیل شبکهای ANP و نقشههای GIS انجام شد. نتایج نشان داد که توسعه شهر ایلام در دهه 30 با مساحتی حدود 102 هکتار به مساحتی بالغ بر 2460 هکتار در دهه 90 رسیده است. این توسعه به صورت ناموزون، ناهماهنگ، پراکنده و بدون توجه به توزیع فضایی کاربریهای شهری صورت گرفته است. توزیع فضایی شاخصهای رشد هوشمند شهری در سطح شهر یکسان نیست و منطقه یک شهری با رتبه 144/0 انطباق بیشتری با شاخصهای رشد هوشمند شهری دارد. از نظر کارشناسان، شاخص کالبدی بیشترین نقش را در تبیین رشد هوشمند شهری شهر ایلام داشته است.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
امین عیدیوندی؛ قاسم خسروی؛ عبدالله واعظ شوشتری
دوره 8، شماره 29 ، اردیبهشت 1398، صفحه 69-80
چکیده
زمین لرزه به عنوان یکی از شاخص ترین مخاطرات محیطی زمینی، اغلب مناطق ایران را مورد تهدید قرار می دهد. اهمیت خطر زلزله در کشور به واسطه گسترش سریع شهرها و تمرکز جمعیت و سرمایه در سال های اخیر بیشتر شده است. شهر زرین شهر به عنوان مرکز بخش شهرستان لنجان در استان اصفهان از حیث جمعیت، زیر ساخت های اقتصادی_ اجتماعی و از سویی به واسطه قرار گرفتن ...
بیشتر
زمین لرزه به عنوان یکی از شاخص ترین مخاطرات محیطی زمینی، اغلب مناطق ایران را مورد تهدید قرار می دهد. اهمیت خطر زلزله در کشور به واسطه گسترش سریع شهرها و تمرکز جمعیت و سرمایه در سال های اخیر بیشتر شده است. شهر زرین شهر به عنوان مرکز بخش شهرستان لنجان در استان اصفهان از حیث جمعیت، زیر ساخت های اقتصادی_ اجتماعی و از سویی به واسطه قرار گرفتن چندین گسل فعال در اطراف و نزدیک به آن از ریسک بالایی در برابر خطر لرزه ایی برخورد دار است، بر این اساس بررسی های مربوط به تحلیل خطر لرزه ای این شهر و یافتن مناطق پر خطر یکی از ضروریات مدیریت شهری می باشد. لذا از اهداف این تحقیق استفاده از روش احتمالی جهت تحلیل و پهنه بندی خطر زمینلرزه در شهر زرین شهر با استفاده از مدل کرایسس بوده است. روش انجام تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای(اسناد، نقشه های زمین شناسی و توپوگرافی، مدل رقومی زمین ، کاتالوگ دادهای لرزه ای ،تصاویرگوگل ارث) اقدام به تحلیل شده است. نتایج حاصل از این پژوهش گواه آن است که بیش از هفده هزار هکتار از اراضی شهری در محدوده با خطر بالا قرار می گیرد و لذا با توجه به جمعیت پانزده هزار نفری ساکن در این بخش لزوم توجه به طراحی و اجرای ساز های مقاوم در برابر خطر لرزه ایی و همچنین مقاوم سازی بخش های فرسوده تر کمک قابل توجهی به کاهش خسارات احتمالی ناشی از زلزله می نماید.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مجید شمس؛ محمودرضا هاشمی بیستونی
دوره 8، شماره 29 ، اردیبهشت 1398، صفحه 81-92
چکیده
حکمروایی در واقع فرایندی بر اساس کنش متقابل میان سازمان ها و نهادهای رسمی اداره شهر از یک سو و سازمانهای غیردولتی و تشکلهای جامعه مدنی، از طرف دیگر است. سیستم حکمروایی شهری مطلوب مبتنی بر هفت اصل است که عبارتند از: «مشارکت، قانونمندی، پاسخگویی، اجماع سازی، کارایی و اثربخشی، شفافیت و عدالت». در این پژوهش به بررسی و اولویت بندی ...
بیشتر
حکمروایی در واقع فرایندی بر اساس کنش متقابل میان سازمان ها و نهادهای رسمی اداره شهر از یک سو و سازمانهای غیردولتی و تشکلهای جامعه مدنی، از طرف دیگر است. سیستم حکمروایی شهری مطلوب مبتنی بر هفت اصل است که عبارتند از: «مشارکت، قانونمندی، پاسخگویی، اجماع سازی، کارایی و اثربخشی، شفافیت و عدالت». در این پژوهش به بررسی و اولویت بندی شاخص های حکمروایی خوب شهری از دیدگاه شهروندان در شهر بیستون پرداخته شده است. این پژوهش از نوع «پیمایشی» و با رویکردی توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی تنظیم واطلاعات بصورت میدانی و با استفاده از ابزار «پرسشنامه» محقق ساخته بدست آمده است. جامعه آماری شامل کلیه شهروندان شهر بیستون بوده که 365 نفر با روش تعیین حجم نمونه با فرمول«کوکران» مشخص و با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک، پرسشنامه ها توزیع گردیده است پس از جمع آوری اطلاعات به تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری پرداخته و برای ارزش گذاری متغیرها نیز از طیف لیکرت بهره گرفته شده است. همچنین جهت بررسی و رتبه بندی شاخص ها ازآزمون فریدمن وآزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است نتایج تحقیق نشان می دهدکه از بین هفت متغیر، شاخص شفافیت رتبه نخست، عدالت رتبه دوم، پاسخگویی رتبه سوم، مشارکت رتبه چهارم، اجماع سازی رتبه پنجم، اثر بخشی و کارایی رتبه ششم و قانونمندی رتبه هفتم را ازحیث اهمیت بدست آورده اند. همچنین براساس آزمون تی تک نمونه ای، پاسخ دهندگان، سطح حکمروایی خوب را در شهر بیستون کمتر از حد متوسط طیف لیکرت ارزیابی نموده اند.
مقاله پژوهشی
برنامه ریزی شهری
مسعود صفایی پور؛ نادیا داری پور
دوره 8، شماره 29 ، اردیبهشت 1398، صفحه 93-104
چکیده
چکیده برابری جنسیتی به عنوان یکی از مقولات مرتبط با توسعهی اقتصادی- اجتماعی از اهمیت خاصی برخوردار است. نابرابریهای جنسیتی دارای اثر منفی بر توسعهی انسانی و ارتقای کیفیت نیروی انسانی دارد.این پژوهش بر آن است تا بر اساس مقایسهی آمار سرشماری سال 1390 و 1394، بهبود وضعیت زنان را در مقایسه با مردان در مناطق مختلف کشور مورد تجزیه و تحلیل ...
بیشتر
چکیده برابری جنسیتی به عنوان یکی از مقولات مرتبط با توسعهی اقتصادی- اجتماعی از اهمیت خاصی برخوردار است. نابرابریهای جنسیتی دارای اثر منفی بر توسعهی انسانی و ارتقای کیفیت نیروی انسانی دارد.این پژوهش بر آن است تا بر اساس مقایسهی آمار سرشماری سال 1390 و 1394، بهبود وضعیت زنان را در مقایسه با مردان در مناطق مختلف کشور مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. این پژوهش با استفاده از نرم افزار Arc/Gis و استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. با وجود برخورداری سهمی از فعالیتهای اقتصادی زنان در روستاها نسبت به مردان اما همچنان سهم مردان بیش از زنان برآورد شده است. به گونهای که در منطقهی سه (شامل: استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، گیلان و کردستان) زنان دارای درآمد هم وزن با کل مشارکت کنندگان در فعالیتهای اقتصادی نیستند اما تمایل به استقلال آنان را به این سو حرکت داده است. یافتهها بهبود بیشتر در زمینههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را نشان میدهد. اما با این حال موقعیت زنان بر حسب شاخصهای مذکور تغییر چندانی را به دنبال نداشته است. کلمات کلیدی: برابری جنسیتی، سرشماری، جغرافیای جنسیت، مناطق.