مقاله پژوهشی
محمد آقاجانی؛ سید مجدالدین زندوی؛ علی عطایی
دوره 3، شماره 11 ، آذر 1393، صفحه 7-22
چکیده
گردشگرانی که از مناطق مختلف ایران، از جمله تهران به سواحل دریای مازندران می‌روند، به دلیل تراکم بالای جمعیت در نواحی ساحلی و جلگه‌ای، در جستجوی فضاهای گردشگری و استراحتی جدید، مانند نقاط روستایی هستند. در این میان روستاهایی مورد توجه قرار می‌گیرند که دارای منظر طبیعی مطلوب باشند. طی این فرایند، برخی از روستاهای استان مازندران، ...
بیشتر
گردشگرانی که از مناطق مختلف ایران، از جمله تهران به سواحل دریای مازندران می‌روند، به دلیل تراکم بالای جمعیت در نواحی ساحلی و جلگه‌ای، در جستجوی فضاهای گردشگری و استراحتی جدید، مانند نقاط روستایی هستند. در این میان روستاهایی مورد توجه قرار می‌گیرند که دارای منظر طبیعی مطلوب باشند. طی این فرایند، برخی از روستاهای استان مازندران، از جمله روستاهای ارباکله و لرسانور، به دلیل دارا بودن شرایط محیطی و اقلیمی مناسب طی سال‌های اخیر، مورد توجه گردشگران قرارگرفته و با احداث خانه‌های دوم در آنها، چشم‌انداز زیست و معیشت آنها دگرگون شده است از اینرو شاخص‌های سنتی پایداری طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این مناطق با چالش‌های تازه‌ای مواجه شده است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تغییر کارکرد روستاها در چندین روستای شهرستان رامسر بعمل آمده و با تکیه بر کارهای میدانی وضعیت این تحول عملکرد، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای صحت اطلاعات از روش پرسشنامه و مصاحبه نیز استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش دو روستای ارباکله و لرسانور از روستاهای دهستان چهل‌شهید شهرستان رامسر می‌باشد نتایج نشان می‌دهد کارکرد روستاهای مذکور بدون توجه به پایداری مورد نیاز در حال تغییر است و باید با توجه به بهینه نبودن کشاورزی در این منطقه، گردشگری باید به عنوان درآمدی جایگزین یا همسو با کشاورزی برای ساکنان بومی عمل کند.
مقاله پژوهشی
نجما اسمعیل پور؛ مهین حاضری؛ فرزانه دستا
دوره 3، شماره 11 ، آذر 1393، صفحه 23-36
چکیده
حضور مستمر و فعال نیروی انتظامی نقش موثری در برقراری امنیت و آرامش در سطح شهرها دارد. بنابراین توزیع عادلانه و مکفی مراکز انتظامی در فضاهای شهری عامل مهمی جهت تحقق این نیاز اساسی می‌باشد. بر این اساس این مقاله به تحلیل توزیع فضایی مراکز انتظامی سطح شهر یزد، با استفاده از نرم‌افزارهایGIS ، SPSS و Excel و در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی ...
بیشتر
حضور مستمر و فعال نیروی انتظامی نقش موثری در برقراری امنیت و آرامش در سطح شهرها دارد. بنابراین توزیع عادلانه و مکفی مراکز انتظامی در فضاهای شهری عامل مهمی جهت تحقق این نیاز اساسی می‌باشد. بر این اساس این مقاله به تحلیل توزیع فضایی مراکز انتظامی سطح شهر یزد، با استفاده از نرم‌افزارهایGIS ، SPSS و Excel و در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی پرداخته است. در این راستا به سنجش درجه توزیع متعادل با استفاده از ضرایب آنتروپی و جینی و تعیین الگوی پراکنش مراکز انتظامی از ضریب موران و نیز نحوه تمرکز آنها از ضریب G عمومی بر اساس تکنیک‌های مربوط به خود همبستگی فضایی پرداخته است. همچنین جهت تعیین نوع پراکندگی مراکز انتظامی از روش تحلیل نزدیکترین همسایگی استفاده شده است. داده‌های مورد نیاز نیز به روش کتابخانه‌ای و با مراجعه به منابع و سازمان‌های مربوطه گردآوری شد که داده‌ها شامل نقشه مراکز انتظامی مناطق و نواحی شهر یزد و اطلاعات مربوط به آنها است. نتایج نشان داد: مقداری نابرابری و ناهماهنگی در توزیع مراکز انتظامی در سطح شهر یزد وجود دارد و الگوی توزیع و تمرکز آنها از نوع تصادفی به سمت پراکنده با تمرکز بالا (نقطه داغ) است که بیانگر این واقعیت است که فضاهای با دسترسی بالا در مجاور یکدیگر متمرکز شده‌اند. بررسی رابطه مراکز انتظامی و میزان جرم در نواحی شهر یزد از شاخص‌های همبستگی اسپیرمن و پیرسون نیز نشان داد رابطه معناداری بین آنها مشاهده می‌شود و این بدان معناست در نواحی دارای تعداد کمتر مراکز انتظامی جرم و جنایت بیشتری صورت گرفته، و بالعکس در نواحی با تعداد کمتر مراکز انتظامی، ارتکاب به جرم و جنایت کمتر می‌باشد. لذا، می‌توان انتظار داشت استقرار مراکز نظارت و کنترل بر جرائم در محلات شهری بر کاهش جرم رابطه مستقیم داشته باشد.
مقاله پژوهشی
سعید موحدی؛ خداکرم حاتمی بهمن‌بیگلو؛ مهدی نارنگی‌فرد
دوره 3، شماره 11 ، آذر 1393، صفحه 37-48
چکیده
پدیده‌ی گرد‌و‌غبار از مهم‌ترین پدیدههای جوی مخرب و موثر در تغییرات آب و هوایی است، بنابراین شناخت ویژگی‌های آن از نظر فراوانی، مکان و زمان رخداد دارای اهمیت است، بدین جهت در این نوشتار به منظور ارزیابی و پایش مکانی و زمانی رخداد پدیدههای مرتبط با گرد‌و‌غبار در شهرهای ایران از 85 ایستگاه همدید در بازه زمانی مشترک 20 ساله و از ...
بیشتر
پدیده‌ی گرد‌و‌غبار از مهم‌ترین پدیدههای جوی مخرب و موثر در تغییرات آب و هوایی است، بنابراین شناخت ویژگی‌های آن از نظر فراوانی، مکان و زمان رخداد دارای اهمیت است، بدین جهت در این نوشتار به منظور ارزیابی و پایش مکانی و زمانی رخداد پدیدههای مرتبط با گرد‌و‌غبار در شهرهای ایران از 85 ایستگاه همدید در بازه زمانی مشترک 20 ساله و از روشهای تحلیل آماری استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش نشان داد که پدیده‌ی غبار(هیز) با کد 05 در نواحی ساحلی خلیج‌فارس دارای بیشینه فراوانی سالانه است و پیش از ظهر از فراوانی بیشتری نسبت به پس از ظهر برخوردار است، بیشینه و کمینه رخداد فصلی آن به ترتیب تابستان و زمستان است. پدیده‌ی گرد‌و‌خاک با کد 06 در غرب کشور دارای بیشترین رخداد است و بیشینه و کمینه رخداد فصلی آن بترتیب تابستان و پاییز است، پدیده‌ی گرد‌و‌خاک بلند شده اطراف ایستگاه با کد 07 در شرق کشور دارای بیشترین فراوانی است. پدیدههای طوفان ماسه یا گرد و خاک سبک، متوسط و شدید با کدهای 30 تا 35 بیشترین فراوانی رخداد در شرق کشور دارد و هنگام پس از ظهر دارای بیشترین فراوانی رخداد است. پدیده‌ی رعد و برق توام با توفان گرد و خاک یا توفان شن با کد 98 در ایستگاه ایرانشهر دارای بیشترین فراوانی رخداد است و در سایر ایستگاه‌های کشور بندرت رخ می‌دهد. بنابراین مطالعه‌ی کدهای هوای مرتبط با گرد و غبار به طور جداگانه سبب آشکارسازی تفاوت‌های زمانی و مکانی آنها می‌گردد و در شناخت مخاطرات محیطی شهرها و مناطق مختلف کشور دارای اهمیت است.
مقاله پژوهشی
محمدعلی فیروزی؛ مرتضی نعمتی؛ نادیا داری پور
دوره 3، شماره 11 ، آذر 1393، صفحه 49-62
چکیده
بررسی کیفی مسکن نه تنها خود مسکن بلکه محیط مسکونی، جنبه‌های فنی مسکن همراه با استانداردهای زیست و آسایش را در برمی‌گیرد. هدف این پژوهش سنجش و ارزیابی شاخص‌های کیفی زندگی در سطح طرح مسکن مهر با استفاده از مدل PROMETHEE در شهر امیدیه می‌باشد. بر اساس نظر سنجی و مصاحبه با 10 کارشناس به تعیین توابع برتری و وزندهی به شاخص‌ها و در نهایت ...
بیشتر
بررسی کیفی مسکن نه تنها خود مسکن بلکه محیط مسکونی، جنبه‌های فنی مسکن همراه با استانداردهای زیست و آسایش را در برمی‌گیرد. هدف این پژوهش سنجش و ارزیابی شاخص‌های کیفی زندگی در سطح طرح مسکن مهر با استفاده از مدل PROMETHEE در شهر امیدیه می‌باشد. بر اساس نظر سنجی و مصاحبه با 10 کارشناس به تعیین توابع برتری و وزندهی به شاخص‌ها و در نهایت رتبه‌بندی آنها با استفاده از مدل VP صورت گرفته است. با توجه به رتبه‌بندی گزینه‌ها (گام چهارم و پنجم)، شاخص شغل با phi+=2827 به دلیل اشتغال ساکنان به مشاغل کاذب و کم درآمد، کیفیت مسکن با phi+=3121 به دلیل فراهم بودن تأسیسات و نمای ساختمان همچنین نوساز بودن واحدهای مسکونی طرح مسکن مهر شهر امیدیه و در نهایت وضعیت حمل و نقل با phi+=2600 به دلیل جریان روان ترافیک، کیفیت پیاده‌روها و وضعیت آسفالت با داشتن بیشترین میزان جریان خالص خروجی، در رتبه‌های اول ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی قرار دارند. اما شاخص‌های امینت با phi+=791 به دلیل وضعیت مکان‌یابی مسکن مهر شهر امیدیه و فاصله از شهر و مجاورت در کاربری‌های ناسازگار و مزاحم در تأمین امنیت فرهنگی – اخلاقی موفق نبوده است. از نظ دسترسی به خدمات با phi+=791 که با شرایط سخت و عدم رضایت‌مندی ساکنان آن همراه است، همچنین در شاخص آموزش با phi+=182 که با فقدان هر گونه امکانات آموزشی مواجه است. در شاخص تعلق مکانی که کمترین میزان phi+ را به خود اختصاص داده است، به علت اجبار در سکونت در طرح مسکن مهر شهر امیدیه که ناشی از وضعیت پایین درآمد ساکنان، بد مسکنی این واحدهای مسکونی است. این شاخص نشان دهنده‌ی سکونت موقت و ترک محیط در آینده می‌باشد. با توجه به یافته‌های پژوهش، راهکارهایی از قبیل ایجاد و تقویت زیرساخت‌ها و تجهیزات شهری به صورت متوازن در سطح طرح واحدهای مسکن مهر امیدیه پیشنهاد می‌شود .
مقاله پژوهشی
شاهرخ زادولی خواجه؛ اکبر اصغری زمانی؛ فاطمه زادولی
دوره 3، شماره 11 ، آذر 1393، صفحه 63-78
چکیده
از ویژگی‌های شهرهای جهان سوم عدم تعادل و تمرکز شدید در شهرنشینی است. از اینرو در این شهرها همواره تعداد محدودی از محله‌ها در رفاه و آسایش بوده و در نقطه‌ی متقابل، پاره‌ای از ساکنین در مناطق شهری از رفاه و آسایش قابل قبولی برخوردار نیستند. محلات حاشیه‌نشین از جمله محلات فقیرنشین جامعه محسوب می‌شوند. هدف این تحقیق بررسی شاخص‌های ...
بیشتر
از ویژگی‌های شهرهای جهان سوم عدم تعادل و تمرکز شدید در شهرنشینی است. از اینرو در این شهرها همواره تعداد محدودی از محله‌ها در رفاه و آسایش بوده و در نقطه‌ی متقابل، پاره‌ای از ساکنین در مناطق شهری از رفاه و آسایش قابل قبولی برخوردار نیستند. محلات حاشیه‌نشین از جمله محلات فقیرنشین جامعه محسوب می‌شوند. هدف این تحقیق بررسی شاخص‌های کالبدی- اقتصادی فقر شهری و همچنین سطح‌بندی فقر در محلات حاشیه نشین شمال شهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق کاربردی از نوع توصیفی- تحلیلی و تطبیقی است. در این تحقیق ابتدا شاخص‌های کالبدی و اقتصادی انتخاب شده بر اساس رویکرد تحلیلی سلسه مراتبی (AHP) وزندهی شده است. بر اساس مدل AHP بیشترین وزن برای بیکاری 0.2 و کمترین وزن به بعد خانوار 0.09 اختصاص داده شده است. همچنین برای رتبه‌بندی محلات حاشیه نشین از نظر فقر شهری از دو ابزار تصمیم‌گیری چند معیاری؛ VIKOR و TOPSIS استفاده گردیده است. یافته‌های پژوهش بر اساس مدل Vikor نشان می‌دهد که محله‌ی سیلاب با مقدار ویکور 0 در رتبه‌ی 1 قرار دارد، یعنی فقر در این محله نسبت به محلات دیگر مورد مطالعه قرار گرفته بیشتر است. همچنین در این رتبه‌بندی کوی بهشتی در رتبه ی 4 قرار دارد، یعنی نسبت به سایر محلات مورد مطالعه قرار گرفته دارای وضعیت مطلوبتری از نظر فقر می‌باشد. مقدار ویکور برای این محله برابر 1 می‌باشد. مدل TOPSIS هم نتایجی شبیه مدل ویکور نشان می‌دهد. مقدار تاپسیس برای محله‌ی سیلاب برابر با 0.0954 و برای کوی بهشتی برابر با 0.0018 می‌باشد. نتایج همچنین نشان می‌دهد که اکثر بلوک‌های این محلات (در حدود دو سوم آنها) در وضعیت نامطلوبی قرار دارند.
مقاله پژوهشی
بهاره میرزاخانی؛ فرهاد برندک
دوره 3، شماره 11 ، آذر 1393، صفحه 79-90
چکیده
لازمه برنامه ریزی منطقه‌ای، شناسایی جایگاه توسعه یافتگی هر منطقه (یا شهرستان) نسبت به یکدیگر می‌باشد. بر این اساس با روش توصیفی- تحلیلی و کمی، وضعیت شهرستان‌های استان اردبیل به لحاظ شاخص‌های فرهنگی، اقتصادی، زیربنایی و بهداشتی و درمانی، با استفاده از سالنامه‌ی آماری 1391 استان، مورد مطالعه قرار گرفته است. باتوجه به روابط درونی معیارهای ...
بیشتر
لازمه برنامه ریزی منطقه‌ای، شناسایی جایگاه توسعه یافتگی هر منطقه (یا شهرستان) نسبت به یکدیگر می‌باشد. بر این اساس با روش توصیفی- تحلیلی و کمی، وضعیت شهرستان‌های استان اردبیل به لحاظ شاخص‌های فرهنگی، اقتصادی، زیربنایی و بهداشتی و درمانی، با استفاده از سالنامه‌ی آماری 1391 استان، مورد مطالعه قرار گرفته است. باتوجه به روابط درونی معیارهای توسعه، از روش ANP، میزان اثرگذاری و ضریب اهمیت شاخص‌های موجود در توسعه یافتگی شهرستان‌های استان اردبیل، تعیین می‌شود و با استفاده از مدل ویکور، میزان توسعه یافتگی شهرستان‌های استان به لحاظ شاخص‌های یادشده، سطح‌بندی می‌شود. نتیجهی حاصل از پژوهش نشان داد که؛ شهرستان نمین برخوردارترین و شهرستان‌های بیلهسوار و پارسآباد (مناطق شمالی استان)، محرومترین شهرستان‌های استان به لحاظ شاخص‌های یاد شده می‌باشند. از نظر دید راهکاری، منطبق شدن میزان محرومیت از نظر مکانی با مناطق شمالی استان، آمایش هرچه دقیقتر مناطق با اعطای امتیازات اقتصادی و احیای نقش بازرگانی(مثل منطقهی آزاد) را میطلبد.
مقاله پژوهشی
حسین نظم فر؛ علی عشقی چهاربرج؛ مهدی قاسمی
دوره 3، شماره 11 ، آذر 1393، صفحه 91-112
چکیده
شهر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فرهنگ و تمدن بشری و از فراگیرترین پدیدههای اجتماعی عصر حاضر است. نگاه از منظر عدالت اجتماعی به شهر، شاید یکی از نگرش‌های بسیار کمیاب و بنیادین محسوب شود. عدالت نوعی سلوک مساوی با افراد است و عدالت فضایی برگرفته از آن یعنی اینکه با ساکنین در هر مکانی باید به‌صورت برابر رفتار شود و هیچ فرد یا ...
بیشتر
شهر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فرهنگ و تمدن بشری و از فراگیرترین پدیدههای اجتماعی عصر حاضر است. نگاه از منظر عدالت اجتماعی به شهر، شاید یکی از نگرش‌های بسیار کمیاب و بنیادین محسوب شود. عدالت نوعی سلوک مساوی با افراد است و عدالت فضایی برگرفته از آن یعنی اینکه با ساکنین در هر مکانی باید به‌صورت برابر رفتار شود و هیچ فرد یا جایی بر افراد و جاهای دیگری برتری نداشته باشد. خدمات عمومی شهر به‌عنوان مهم‌ترین ابزار در دست مدیریت شهری، برای برقراری عدالت فضایی است. با توزیع مناسب این خدمات، شهر می‌تواند به‌عنوان بستر تحقق عدالت فضایی مطرح گردد. در این پژوهش شهر مراغه که همانند سایر شهرهای کشور بستر نابرابری فضایی نواحی در بهره‌مندی از خدمات عمومی شهری است با هدف ارزیابی چگونگی توزیع این خدمات در نواحی شهری مراغه بر اساس جمعیت نواحی و همچنین سطح‌بندی این نواحی شهری از نظر میزان بهره‌مندی از خدمات عمومی شهری مورد بررسی و سطح‌بندی قرارگرفته است. روش تحقیق در این پژوهش به‌صورت توصیفی-تحلیلی است، در این راستا پس از تعیین شاخص‌های تحقیق (آموزشی، فرهنگی، ورزشی، مذهبی، جاذبه‌های فرهنگی، بهداشتی، درمانی،تأسیسات شهری، حمل‌ونقل، اداری، انتظامی و فضای سبز) و محاسبه سرانه آنها، با استفاده از مدل‌های تاپسیس، ویکور و الکتر در چهار سطح؛ کاملاً برخوردار، برخوردار، نیمه برخوردار و محروم، ازلحاظ میزان برخورداری از خدمات عمومی شهری مورد سطح‌بندی قرار گرفتند و در پایان از مدل تلفیقی کاندرست، برای دست یافتن به یک سطح‌بندی واحد استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان‌دهنده این است که نواحی 5 و 2 کاملاً برخوردار، نواحی 3 و 6 برخوردار، ناحیه 1 نیمه برخوردار و نواحی 4 و 7 محروم هستند.
مقاله پژوهشی
نیلوفر یوسفی
دوره 3، شماره 11 ، آذر 1393، صفحه 113-126
چکیده
امنیت یکی از نیاز‌های اساسی انسان و بستر اصلی رشد و تکامل بشری است که با گسترش روند شهرنشینی و تبعات ناشی از آن اهمیت روزافرون می‌یابد. با توجه به مفهوم چند بعدی و گستردة امنیت، شاخص‌های مربوطه از طیف وسیعی برخوردار می‌باشند. هدف پژوهش حاضر سنجش امنیت در دو محلة شهر اصفهان (مرداویج و مفت‌آباد) است که با فرض رابطة معنادار بین کاهش ...
بیشتر
امنیت یکی از نیاز‌های اساسی انسان و بستر اصلی رشد و تکامل بشری است که با گسترش روند شهرنشینی و تبعات ناشی از آن اهمیت روزافرون می‌یابد. با توجه به مفهوم چند بعدی و گستردة امنیت، شاخص‌های مربوطه از طیف وسیعی برخوردار می‌باشند. هدف پژوهش حاضر سنجش امنیت در دو محلة شهر اصفهان (مرداویج و مفت‌آباد) است که با فرض رابطة معنادار بین کاهش امنیت با افزایش سطح محرومیت محله‌های مورد‌مطالعه و عدم تعادل شدید شاخص‌های امنیت در محدوده مورد مطالعه انجام گرفته است.به منظور دستیابی به هدف پژوهش،با بررسی تعاریف مختلف امنیت برای بیان شاخص‌هایی که ابعاد امنیت را پوشش دهد دو مؤلفة امنیت اجتماعی و اعتماد اجتماعی در نظر گرفته شده است که هریک دارای معیارهایی می‌باشند که تدوین پرسشنامه در سطح معیارها طراحی شده است.در این پژوهش از تکنیک دلفی و فرآیند تحلیل شبکه‌ایANP با استفاده از نرم افزارهای رایانه‌ای نظیر Matlab، Excel وExpert Choice ،به منظور دستیابی به هدف تحقیق استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش نیز مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و مورد‌کاوی می‌باشد. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که از بین چهار زیر معیار امنیت، بعد‌ذهنی‌امنیت بیشترین وزن را دارا می‌باشد (0.284=SS). بعد عینی امنیت (0.232=OS) و اعتماد بین‌فردی (0.186= IT) و اعتماد مدنی یا نهادی(0.151=CT )نیز به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند و در نتیجه محلة مرداویج از لحاظ شاخص‌های امنیت از سطح بالاتری نسبت به محلة مفت‌آباد برخوردار می‌باشد.