مقاله پژوهشی
پاکزاد آزادخانی
دوره 3، شماره 10 ، شهریور 1393، صفحه 7-18
چکیده
مسئله هویت قومی، موضوعی است که در تاریخ بشریت همواره مطرح بوده است. ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ همگنی ﻣﻨﻄﻘﻪای را در ﻓﻀـﺎی ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورده ﺑﻮد، اﻣﺮوزه ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را در درون ﺷﻬﺮﻫﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺷﻬﺮﻫﺎ و محله‌ها ﺑـﻪ ﻛـﺎﻧﻮن‌های ﻫﻮﻳـﺖهای ﻗﻮمی و ﻓﺮﻫﻨگی ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ.
هدف ...
بیشتر
مسئله هویت قومی، موضوعی است که در تاریخ بشریت همواره مطرح بوده است. ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ همگنی ﻣﻨﻄﻘﻪای را در ﻓﻀـﺎی ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورده ﺑﻮد، اﻣﺮوزه ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را در درون ﺷﻬﺮﻫﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﺷﻬﺮﻫﺎ و محله‌ها ﺑـﻪ ﻛـﺎﻧﻮن‌های ﻫﻮﻳـﺖهای ﻗﻮمی و ﻓﺮﻫﻨگی ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ.
هدف از این تحقیق بررسی جایگاه ویژگی‌های قومی در شکل‌گیری محلات شهری ایلام است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی می‌باشد جامعه آماری محلات سطح شهر وکارکنان شهرداری ایلام می‌باشند. روش نمونه‌گیری تصادفی ساده است و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفته که برای محلات 76درصد و کارکنان شهرداری 81 درصد می‌باشد. برای تحلیل داده‌ها از نرم افزار spss وآزمون تی یک نمونه‌ای و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان‌دهنده آن است که شهر ایلام با دارا بودن اقوام مختلف کرد، لر، عرب و غیره وایلات و طوایف گوناگون، در ساختار و شکل‌گیری محلات شهر مسئله‌ی قوم گرایی دخالت داشته به طوری که اکثر محلات شهر، بخصوص محلات حاشیه شهر، به یک قوم خاصی تعلق داشته و محلات مرکز شهر از تمام طوایف واقوام گوناگون در آنها ساکن هستند. لازم به ذکر است که ایجاد محلات و فضاهای مطمئن برای تمام گروه‌ها در سطح شهر، کم رنگ کردن وکاهش تعصبات قومی نسبت به افراد غریبه در محله، توزیع فضایی عادلانه‌ی امکانات عمومی در میان تمام محلات شهری، راهبردهای مناسب برای انسجام اجتماعی و جلوگیری از فعالیت گرایش‌های قومی و غیره، راهکارهایی برای ضعیف شدن نقش خویشاوندی در شکل گیری محلات شهر ایلام می‌باشند.
مقاله پژوهشی
محمود احمدی؛ مهدی نارنگی فرد؛ محبوبه کریمی
دوره 3، شماره 10 ، شهریور 1393، صفحه 19-28
چکیده
از نظر فیزیولوژیک، شرایط آسایش حرارتی محدوده‌ای است از دما و رطوبت که در آن ساز و کار تنظیم حرارت بدن در کمینه فعالیت خود باشد. بنابراین راحتی و سلامت انسان در محیط طبیعی، رابطه مستقیمی با وضعیت آب و هوایی دارد. امروزه مطالعات و بررسی‌های بیوکلیمای انسانی، پایه و اساس برنامه‌ریزی شهری، عمرانی، سکونتگاهی، معماری، جهانگردی و غیره ...
بیشتر
از نظر فیزیولوژیک، شرایط آسایش حرارتی محدوده‌ای است از دما و رطوبت که در آن ساز و کار تنظیم حرارت بدن در کمینه فعالیت خود باشد. بنابراین راحتی و سلامت انسان در محیط طبیعی، رابطه مستقیمی با وضعیت آب و هوایی دارد. امروزه مطالعات و بررسی‌های بیوکلیمای انسانی، پایه و اساس برنامه‌ریزی شهری، عمرانی، سکونتگاهی، معماری، جهانگردی و غیره می‌باشد. بدین جهت در این پژوهش به بررسی محدوده‌های آسایش حرارتی در مناطق نه‌گانه شهرداری شهر شیراز با بکارگیری داده‌های سنجش از دور در پنج تاریخ: 15 اسفند سال 1387، 23 خرداد سال 1389، 24 تیر سال 1389، 7 شهریور سال 1388، 15 آذر سال 1389 پرداخته است. بدین منظور با استخراج دامنه‌های دمایی از تصاویر ماهواره لندست محدوده دمایی 18-27 درجه ساننتیگراد به عنوان آستانه آسایش حرارتی تعیین گردید. نتایج حاصله نشان داد در فصل سرد محدوده‌های منطبق بر آسایش حرارتی عمدتاً در نواحی پیرامونی جنوبی و شرقی شهر قرار دارد، در عین حال محدوده آسایش در فصل بهار عمدتاً در منطقه یک منطبق بر باغات قصرالدشت قرار و سایر مناطق دمایی بیشتر از آستانه حرارتی دارد. در اوایل فصل تابستان مساحت محدوده آسایش گسترده شده و بجز مناطق 6 و 7 در تمام شهر پراکنده شده است و در اواخر فصل تابستان محدوده آسایش به نهایت مساحت خود رسیده و همچنان مناطق 6 و 7 خارج از محدوده آسایش قرار دارد.
مقاله پژوهشی
علیرضا استعلاجی؛ محمد جعفری
دوره 3، شماره 10 ، شهریور 1393، صفحه 29-40
چکیده
اولین گام در هر نوع برنامه‌ریزی از جمله برنامه ریزی توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی، داشتن شناختی جامع از چگونگی پراکندگی، موقعیت وجمعیت سکونتگاه‌ها می‌باشد. عدم شناخت و توجه کافی و جامع به معیارهای طبیعی جهت استقرار سکونتگاههای روستایی، علاوه بر اتلاف منابع و امکانات، تلفات و هزینه‌های ناشی از رخدادهای طبیعی را نیزافزایش ...
بیشتر
اولین گام در هر نوع برنامه‌ریزی از جمله برنامه ریزی توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی، داشتن شناختی جامع از چگونگی پراکندگی، موقعیت وجمعیت سکونتگاه‌ها می‌باشد. عدم شناخت و توجه کافی و جامع به معیارهای طبیعی جهت استقرار سکونتگاههای روستایی، علاوه بر اتلاف منابع و امکانات، تلفات و هزینه‌های ناشی از رخدادهای طبیعی را نیزافزایش می‌دهد. به تبع این ضرورت، پژوهش حاضر برآن است تا با مطالعه، شناخت و بررسی نقش عوامل طبیعی بر نحوه توزیع و استقرار سکونتگاههای روستایی شهرستان ماهنشان بپردازد.بدین منظور 3 معیار طبیعی شامل ارتفاع، شیب واقلیم به عنوان عوامل موثر در آرایش فضایی سکونتگاههای روستایی انتخاب گردید. به منظور بررسی این عوامل از نرم‌افزار ArcGis برای تولید و تجزیه تحلیل نقشه‌ها استفاده شد. طی این فرآیند، ابتدا نقشه‌های پایه تهیه گردید، سپس استقرار سکونتگاه‌ها در رابطه با هر لایه تحلیل شد. در انتها جهت تعیین میزان همبستگی عوامل طبیعی و پراکنش فضایی سکونتگاه‌ها، از روش‌های آماری استنباطی پیرسون و اسپیرمن استفاده شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که رابطه قوی و معنادار بین عوامل محیطی همچون (شیب، طبقات ارتفاعی و اقلیم) و توزیع سکونتگاههای روستایی وجود دارد و نوع همبستگی نیز برای عامل‌های محیطی (ارتفاع و شیب) و توزیع سکونتگاههای روستایی از نوع معکوس ناقص و بین نوع اقلیم و استقرار فضایی سکونتگاههای روستایی، همبستگی از نوع مستقیم ناقص می‌باشد.
مقاله پژوهشی
محمود محمدی؛ داریوش مرادی؛ مولود صالحی
دوره 3، شماره 10 ، شهریور 1393، صفحه 55-72
چکیده
پروگرام‌های شهری در راستای رفع مشکلات و بهبود شرایط اجتماعی تهیه، طراحی و اجرا می‌گردند. عاملی که اجرای موفقیت‌آمیز آن را تضمین می‌کند، برخورداری از نظریه پروگرام می‌باشد، چرا که نظریه پروگرام به تعریف انگاشتی می‌پردازد که پروگرام قصد انجام آن را دارد. در این راستا به منظور هدایت عمل برنامه‌ریزی، فرآیند ارزیابی نظریه پروگرام ...
بیشتر
پروگرام‌های شهری در راستای رفع مشکلات و بهبود شرایط اجتماعی تهیه، طراحی و اجرا می‌گردند. عاملی که اجرای موفقیت‌آمیز آن را تضمین می‌کند، برخورداری از نظریه پروگرام می‌باشد، چرا که نظریه پروگرام به تعریف انگاشتی می‌پردازد که پروگرام قصد انجام آن را دارد. در این راستا به منظور هدایت عمل برنامه‌ریزی، فرآیند ارزیابی نظریه پروگرام می‌تواند به عنوان یک فرآیند قابل به‌کارگیری معرفی گردد. از این رو این مقاله به ارزیابی نظریه پروگرام در فرآیند ارزشگذاری به همراه گشودن مفاهیم مرتبط با آن در راستای نیل به توصیف، تشریح و ارزیابی نظریه پروگرام ارگ جهان‌نما1 می‌پردازد. از این رو ادبیات این مفهوم به هدف دستیابی به اصول پایه و روش‌های آن بررسی شده و در نهایت بر اساس روش تحلیلی- توصیفی ارزیابی نظریه به ارزیابی نظریه پروگرام ارگ جهان‌نما پرداخته تا نشان دهد که آیا پروگرام مذکور به نتایج مورد نظر دست‌اندرکاران (ذی‌نفعان) کلیدی دست یافته است؟ آیا این پروگرام، دارای نظریه قوی و معتبر بوده است؟ آیا خدمات ارائه شده به جمعیت هدف به نیاز آنها پاسخ خواهد داد؟ آیا اثراتی که از پروگرام انتظار آن می‌رود باعث بهبود شرایط اجتماعی و رفع مشکل مورد نظر ذی‌نفعان خواهد شد؟ سرانجام با بررسی‌های صورت گرفته می‌توان بیان داشت که نظریه پروگرام ارگ جهان‌نما ضعیف است چرا که خدمات ارائه شده فراتر از جمعیت هدف و نیاز آنها می‌باشد. همچنین برخی از پیامدهای غیر مستقیم نظریه پروگرام ارتباطی با شرایط اجتماعی و مشکلات حاصل از نیاز ندارد و براین مبنا منجر به رفع مشکل مورد نظر دست‌اندرکاران کلیدی و بهبود شرایط اجتماعی به میزان مطلوبی نخواهد شد. از سوی دیگر، عملکردهای نظریه پروگرام ارگ جهان‌نما برای دستیابی به اثرات تعیین شده، دچار نامعلومی‌های می‌باشد و نظریه فرآیند پروگرام برای دستیابی به آن اثرات به خوبی تشریح نشده است. همچنین ضعیف بودن پروگرام ارگ جهان‌نما به معنای مشخص نبودن راه دقیق و برنامه ریزی شده برای انجام پروگرام و گویای احتمال قوی در شکست پروگرام از ابتدای شروع فعالیت پروگرام بوده است.
مقاله پژوهشی
مهری اذانی؛ محمد ملکی؛ فضل اله کریمی قطب آبادی
دوره 3، شماره 10 ، شهریور 1393، صفحه 73-84
چکیده
یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچه بودن آن در رفع عدم تعادل‌های اقتصادی و اجتماعی مناطق است. وجود نابرابری و ابعاد مختلف آن از نشانه‌های مهم توسعه‌نیافتگی است که برای رفع چنین کمبودهایی نیاز به نگرش در نحوه پراکندگی شاخص‌های توسعه در سطوح مختلف است. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل‌های منطقه‌ای، گام نخست شناخت و سطح‌بندی ...
بیشتر
یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچه بودن آن در رفع عدم تعادل‌های اقتصادی و اجتماعی مناطق است. وجود نابرابری و ابعاد مختلف آن از نشانه‌های مهم توسعه‌نیافتگی است که برای رفع چنین کمبودهایی نیاز به نگرش در نحوه پراکندگی شاخص‌های توسعه در سطوح مختلف است. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل‌های منطقه‌ای، گام نخست شناخت و سطح‌بندی مناطق از نظر برخورداری از شاخص‌های مختلف توسعه است. ازآن جا که یکی از موانع مهم توسعه، وجود پدیده دوگانگی اختلاف و عدم توازن‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیر بنایی و... است، در این پژوهش سعی شده است که میزان سطح توسعه یافتگی شهرستان‌های استان بوشهر با استفاده از 6شاخص در قالب 25 متغیر و مدل‌های تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای در 4 سطح فرا برخوردار، برخوردار، میان برخوردار و فرو برخوردار مورد ارزیابی قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی با رویکرد توسعه‌ای می‌باشد که اطلاعات موردنیاز به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده است. نتایج این پژوهش نشان دادکه 4 شهرستان دیلم، گناوه، بوشهر و دشتی در سطح فرا برخوردار، شهرستان تنگستان در سطح برخوردار، شهرستان‌های جم و دشتستان در سطح میان برخوردار و شهرستان‌های دیر و کنگان در سطح فرو برخوردار قراردارند. بنابراین با بررسی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان بوشهر، زمینه مناسبی برای ارائه راهبردها و به کارگیری برنامه‌های مناسب توسعه و همچنین پی‌ریزی و ایجاد توسعه یکپارچه منطقه‌ای و تحلیل وابستگی سکونتگاههای انسانی در سطوح مختلف منطقه مورد مطالعه فراهم خواهد شد.
مقاله پژوهشی
حسن سجادزاده؛ مهرداد کریمی؛ سلمان وحدت
دوره 3، شماره 10 ، شهریور 1393، صفحه 85-100
چکیده
منظر شهری در واقع اولین سطح برخورد و ارتباط شهروندان با محیط شهری است که از آن طریق شهر را درک می‌کنند. ارتقای عوامل بصری و ادراکی منظر شهری زمانی می‌تواند تحقق یابد که اولویت سنجی مسائل شهری موجود، مبتنی بر نظریات شهروندان و استفاده کنندگان از فضاها باشد. ازآنجا که نظرات و آرای مختلفی در سطح شهر و پیرامون مسائل منظر شهری و اولویت‌های ...
بیشتر
منظر شهری در واقع اولین سطح برخورد و ارتباط شهروندان با محیط شهری است که از آن طریق شهر را درک می‌کنند. ارتقای عوامل بصری و ادراکی منظر شهری زمانی می‌تواند تحقق یابد که اولویت سنجی مسائل شهری موجود، مبتنی بر نظریات شهروندان و استفاده کنندگان از فضاها باشد. ازآنجا که نظرات و آرای مختلفی در سطح شهر و پیرامون مسائل منظر شهری و اولویت‌های آن وجود دارد و اتخاذ تصمیمات نیز باید همگرا و در راستای پوشش همه جانبه اولویت‌ها باشد. این پژوهش با هدف کاربردی و در راستای ارتقای کیفی منظر فضاهای شهری در پی پاسخ دادن به این سوال است که: اولویت گزینه‌ها، معیارها و شاخص‌های مؤثر بر کیفیت منظر خیابان‌های شهری همدان از دیدگاه شهروندان و استفاده کنندگان از فضا به چه ترتیبی است؟ در این راستا در پژوهش حاظر سعی شده است با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکه (ANP) وبا به کارگیری نرم‌افزار Super Decisions در تجزیه و تحلیل داده‌ها به ارزیابی و رتبه‌بندی مؤلفه‌ها و گزینه‌ها پرداخته شود. نتایج نهایی تحقیق نشان می‌دهد میزان خوانش شهروندان از منظر خیابان‌های شهری تابع عوامل مهمی از قبیل تجارب، خاطره و ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی و زیباشناختی محیط می‌باشد. بر این اساس طبق یافته‌های تحقیق بیشترین اولویت‌های خوانش مردم از لحاظ مکانی به ترتیب شامل، خیابان بوعلی سینا (246/0)، خیابان شریعتی (188/0)، خیابان اکباتان (180/0)، خیابان باباطاهر (160/0)، خیابان تختی (124/0) و در رتبه آخر خیابان شهداء با امتیاز نرمال شده (099/0) از نظر شهروندان می‌باشند. همچنین بالاترین اولویت منظر مکان‌های ذکر شده از دیدگاه شهروندان مربوط به شاخص‌های «حضور پذیری اقشار مختلف اجتماعی» در خیابان بوعلی سینا، «وحدت وروابط هماهنگ بین اجزاء» در خیابان شریعتی، «خاطره ذهنی مؤثر وقوی» در خیابان اکباتان و «نمادها و نشانه‌های شهری» در خیابان باباطاهر می‌باشد.
مقاله پژوهشی
رضا ویسی؛ علیرضا دانش نظافت؛ مریم محمدی
دوره 3، شماره 10 ، شهریور 1393، صفحه 101-115
چکیده
با گسترده‌تر شدن شهر تهران و متمرکز شدن فضای داخلی آن خلاء ضرورت دسترسی به محیطهای طبیعی و سبز بیشتر نمایان شده است. اهداف این پژوهش بررسی میزان سازگاری پارک‌های محله‌ای منطقه 5 شهرداری تهران با کاربری های همجوار، تحلیل میزان تناسب آنها با استانداردهای موجود، بررسی عوامل موثر در کاهش تناسب پارک‌های محله‌ای و مکان‌یابی اراضی متناسب ...
بیشتر
با گسترده‌تر شدن شهر تهران و متمرکز شدن فضای داخلی آن خلاء ضرورت دسترسی به محیطهای طبیعی و سبز بیشتر نمایان شده است. اهداف این پژوهش بررسی میزان سازگاری پارک‌های محله‌ای منطقه 5 شهرداری تهران با کاربری های همجوار، تحلیل میزان تناسب آنها با استانداردهای موجود، بررسی عوامل موثر در کاهش تناسب پارک‌های محله‌ای و مکان‌یابی اراضی متناسب با استقرار پارک‌های مذکور در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. در این پژوهش نوع تحقیق تحلیلی- کاربردی است و با استفاده از روش‌های موجود در سیستم اطلاعات جغرافیایی همچون overlay (همپوشانی)، Spatial Analysis (تحلیل‌های مکانی)، Proximity (مجاورت) و Network (شبکه) اقدام به تجزیه و تحلیل تناسب پارک‌های شهری در مقیاس محله‌ای در محدوده مورد مطالعه، شده است. پس از تحلیل‌های صورت گرفته و نیز با توجه به خروجی مدل AHP، مشخص شد که بیشتر پارک‌های محله‌ای موجود در منطقه، در اراضی خوب و خیلی خوب استقرار یافته‌اند، و به ندرت پارک‌های وجود دارند که در اراضی متوسط و ضعیف مکان‌گزینی شده باشند، همچنین با توجه به نقشه مذکور، هیچ کدام از پارک‌های محله‌ای موجود در اراضی خیلی ضعیف قرار ندارند. نکتۀ مهم قابل اشاره در این نقشه این است که اراضی خیلی خوب زیادی وجود دارد که استقرار کاربری‌های محله‌ای در آنها یا کم است و یا متوازن توزیع نشده‌اند، بنابراین جهت برنامه‌ریزی کاربری اراضی منطقه مورد مطاله می‌توان از این اراضی با قابلیت سازگاری و تناسب خیلی خوب، جهت احداث و مکان‌گزینی پارک‌های محله‌ای استفاده نمود.